اثر عصاره های خام آبی و اتانولی گیاهان انجیر و زیتون تلخ بر بیماری ناشی از ویروس موزائیک خیار در گیاه خیار (Cucumis sativus) در شرایط گلخانه

زیتون تلخ (Melia azedarach) از خانواده Meliaceae و انجیر (Ficus carica) از خانواده Moraceae، گیاهان مهم دارویی بومی ایران هستند. در این تحقیق اثر عصاره های خام آبی و اتانولی گیاهان زیتون تلخ و انجیر در کاهش شدت بیماری ناشی از ویروس موزاییک خیار (Cucumber mosaic virus, CMV) در بوته های خیار با استفاده از آزمون ساندویچ دوطرفه الایزا (DAS-ELISA) و (Sq-RT-PCR) Semi quantitative-RT-PCR مورد سنجش قرار گرفت. همچنین از آزمون Sq-RT-PCR برای سنجش میزان نسخه برداری ژن PR-1 استفاده گردید و فعالیت اختصاصی آنزیم فنیل آلانین آمونیوم لیاز (PAL) سنجش شد. نتایج آزمون الایزا نشان داد میزان حضور CMV در گیاهچه های خیار، 15روز بعد از تیمار با غلظت های ppm100 عصاره اتانولی و ppm1000 عصاره آبی انجیر و زیتون تلخ در مقایسه با شاهد آلوده بدون تیمار به طور معنی داری کاهش پیدا کرده است. همچنین بیان ژن PR-1 پس از تیمار نمونه ها با عصاره اتانولی انجیر و زیتون تلخ در غلظت ppm 100 به طور معنی داری افزایش یافته و فعالیت اختصاصی آنزیم PAL در نمونه های تیمارشده با عصاره اتانولی انجیر و زیتون تلخ در غلظت ppm 100 تا 15 روز بعد از اضافه شدن عصاره در مقایسه با نمونه های آلوده تیمار نشده به طور معنی داری افزایش یافت و شدت بیماری ناشی از CMV در گیاهچه های خیار تیمار شده با عصاره اتانولی انجیر و زیتون تلخ در غلظت ppm 100 به طور معنی داری کاهش یافت. نتایج این بررسی در مجموع بیانگر فعال شدن احتمالی مقاومت سیستمیک اکتسابی در برابر CMV در گیاهچه های خیار از طریق سازوکارهای مختلف مولکولی و بیوشیمیایی توسط عصاره های الکلی گیاهان انجیر و زیتون تلخ مورد استفاده در این پژوهش می باشد.