بررسی نظریه اصل عدم تعارض قرائات

اختلاف قرایات واقعیت موجود در علوم قرآنی و نقش آفرین در برداشت های تفسیری و فقهی است. با توجه به اینکه در برخی از موارد، اختلاف قرایات افزون بر تفاوت در لفظ، سبب تعارض در محتوای قرآن کریم می شود، عالمان شیعه با استناد به روایات نزول قرآن بر احرف متفاوت را نفی و نزول قرآن تنها بر یک حرف را پذیرفته اند، ولی عالمان اهل سنت با تاکید بر اصل عدم تعارض قرایات، بر این باورند که اختلاف قرایات از باب تنوع و تعدد است، نه تعارض و تناقض؛ و این ادعا را به عنوان اصل، حاکم بر قرایات به عنوان احتمالات متفاوت نص قرآن کریم می دانند. چنانکه در علم اصول، اصل سببی بر اصل مسببی تقدم دارد، اصل عدم تعارض قرایات بر هر دلیل مخالفی تقدم دارد. ازاین رو درصورتی که قرایات در موارد خاصی به ظاهر تعارض داشتند، باید آن تعارض توجیه شود. این مقاله با روش کتاب خانه ای و تحلیل داده ها به بررسی این ادعا پرداخته و به این نتیجه رسیده است که ادعای عدم تعارض قرایات ناتمام است و تعارض محتوایی در برخی از قرایات ثابت و غیرقابل توجیه است و انسان در مقام عمل باید به یکی از قرایات ملتزم باشد.