نسبت الهیات بالمعنی الاعم با الهیات بالمعنی الاخص از منظر حکیمان

دو اصطلاح «الهیات بالمعنی الاعم» و «الهیات بالمعنی الاخص» ناظر به دو بخش از مباحث در فلسفه اولی هستند که در موضوع خدا و صفات او مشترک اند. حال سوال این است که این دو بخش چه نسبتی باهم دارند؟ آیا الهیات بالمعنی الاخص بخشی از مسایل الهیات بالمعنی الاعم است که به دلیل اهمیت و شرافت موضوع آن از الهیات بالمعنی الاعم افراز شده و یا الهیات بالمعنی الاخص مبحثی جداگانه در عرض الهیات بالمعنی الاعم است؟ آیا محتمل است الهیات بالمعنی الاخص علم مستقلی باشد؟فیلسوفان در این خصوص دو دیدگاه را برگزیده اند. دیدگاه اول، الهیات بالمعنی الاخص را بخشی از الهیات بالمعنی الاعم می داند و به دلیل اهمیت و شرافت موضوع آن مستقل تدوین شده است و دیدگاه دیگر، الهیات بالمعنی الاخص را در عرض الهیات بالمعنی الاعم می شمارد که این دو علم دو بخش از فلسفه اولی هستند. موضوعات مسایل الهیات بالمعنی الاخص با برخی موضوعات الهیات بالمعنی الاعم مشترک است، اما روش بحث در الهیات بالمعنی الاعم با روش بحث در الهیات بالمعنی الاخص کاملا متفاوت می باشد. ضمن اینکه از منظر فیلسوفان، براساس ضوابط منطقی در تقسیمات علوم، الهیات بالمعنی الاخص، علم تحت الهیات بالمعنی الاعم نیست. ملاصدرا نشان می دهد که الهیات بالمعنی الاخص باید علم هم عرض با الهیات بالمعنی الاعم باشد که هر یک از دو الهیات با روشی متمایز از دیگری، بخشی از فلسفه اولی را تشکیل می دهند و موضوع هر دو بخش موجود بما هو موجود است.