مساله یابی موزه های حاصل از تغییر کاربری ابنیه تاریخی: مطالعه موردی موزه های استان مازندران

موزه ها، نهادهایی فرهنگی محسوب می شوند که ویژگی های فرهنگی اقوام و ملل مختلف را به طور جمعی و یکجا به نمایش می گذارند. موزه ها از منظر موضوعی و ساختاری گونه های مختلفی دارند که موزه های باستان شناسی و مردم شناسی در گروه نخست و موزه های استاندارد و موزه خانه های تاریخی در گروه دوم قرار می گیرند. موزه خانه های تاریخی از مرمت احیا و تغییر کاربری بناها و خانه های سنتی ایجاد می شوند که یکی از راهکارهای وارد کردن بناهای سنتی به چرخه حیات، بهره گیری و محافظت از آن ها محسوب می شوند. مازندران ازجمله استان های تاریخی ایران است که در آن موزه خانه های تاریخی متعددی احداث شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی چالش های عملکردی فراروی موزه خانه های تاریخی در مازندران است. در پژوهش پیش رو، سه موزه صنایع دستی ساری، موزه تاریخ آمل و موزه گنجینه بابل به عنوان نمونه موردی انتخاب شده اند. گردآوری داده ها با روش مطالعات اسنادی و میدانی انجام شده است. از این رو، اساسی ترین پرسش مطرح شده در این پژوهش عبارتنداز: سه موزه یادشده، به عنوان نمونه موزه های حاصل از مرمت و احیاء بناهای تاریخی در مازندران، تا چه اندازه مطابق با استانداردهای موزه ای و موزه های استاندارد عمل می کنند؟ و چالش های اساسی این گونه از موزه ها کدامند؟ مطالعات میدانی در این پژوهش ازطریق طراحی و توزیع پرسشنامه محقق ساخت و گردآوری دیدگاه های متخصصان دو حوزه معماری و باستان شناسی انجام شده است. متغیرها و ابعاد مورد بررسی در پرسشنامه، حوزه های ساختار فیزیکی، ساختار حفاظتی، کیفیت عملکرد و امکانات جانبی را دربر می گیرد. برای پردازش داده ها از نرم افزار آماری SPSS و برای تحلیل داده ها نیز از آماره های توصیفی و آزمون های استنباطی استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، مولفه های کیفیت عملکرد در وضعیت مطلوب تری قرار دارند، اما با توجه به سطح میانگین آن ها، این بخش نیازمند ارتقاء اساسی است. هم چنین تمام معیارهای مرتبط با شاخص ساختار فیزیکی، در وضع نامطلوبی قرار دارند که این امر نشان دهنده عدم تطابق ساختار فیزکی ابنیه تاریخی با ساختار فیزیکی موزه های استاندارد است. بازتاب این مشکلات را می توان از رضایت و یا عدم رضایت مخاطبان و بازدیدکنندگان از موزه نیز دریافت؛ بنابراین وضعیت موجود باید ازسوی نهادهای مرتبط هم چون سازمان میراث بهبود یابد.