تحلیل نشانه های رازآموزی و تشرف آیینی و تعلیق آن در آوازهای خنیاگر بختیاری؛ بهمن مسعود بختیاری

اسطوره شناسی بیش از آن که شیوه ای در بررسی و تحلیل داستان ها و آیین های باستانی باشد، گونه ای مکتب فکری است که هستی و حضور انسان اسطوره ای را در متون توضیح می دهد، متونی که تا امروز نشانه هایی از آیین های اسطوره ای را در خود حفظ کرده اند. این که این نشانه ها کدامند و چگونه به سفر قهرمان اشاره می کنند، پرسش اصلی این مقاله است. آوازها و سروده های بختیاری در راستای فرهنگ ایرانی در طول حیات خود راهی دراز طی کرده اند تا امروز به دست ما رسیده اند. رازآموزی و تشرف آیینی که در پژوهش های اسطوره شناسان بزرگی مانند میرچا الیاده و جوزف کمپبل طرح شده اند، در آوازهای بختیاری با تفاوت هایی درخور تامل، خود را نشان می دهند. در دیدگاه این دو اسطوره پژوه، رازآموزی از نظمی ساختاری حکایت می کند، در حالی که در خرده روایت های سروده های بختیاری چنین نظمی آشکار نیست بلکه پژوهشگر باید نشانه های پراکنده رازآموزی و سفر قهرمان عاشق را دریابد و در کنار هم بچیند. وضعیت وجودی و تجربه زیسته عاشق در آوازهای خنیاگر بختیاری پیوسته دچار تعلیق و بی سرانجامی است و این تعلیق که گویی از ضمیر ناخودآگاه جمعی سرچشمه می گیرد، دغدغه اصلی قهرمان است. در این مقاله آوازها و سروده هایی که قابلیت و ظرفیت نقد اسطوره شناختی داشتند مورد تحلیل قرار گرفتند، اغلب این آوازها سروده بهمن علاءالدین هستند جز چند مورد که بهمن علاء الدین آن ها را از فولکلور بختیاری گرفته است.