نقد و بررسی ترجمه نهج البلاغه بر اساس نظریه آنتوان برمن؛ مطالعه موردی ترجمه موسوی گرمارودی

نهج البلاغه تاکنون ترجمه های متعددی به خود داشته است که هریک را می توان بر اساس نظریه های مطرح شده در باب ترجمه، مورد نقد و بررسی قرار داد. آنتوان برمن فیلسوف، زبان شناس و مترجم مبداگرای فرانسوی است که با نقد ترجمه های مترجمان کلاسیک و معاصر، نظریات خود را درباره ی ترجمه ارایه می دهد. به اعتقاد وی، در ترجمه ی هر متن بیگانه باید حالت غریبگی اش در زبان مقصد را حفظ کرد و نباید در ترجمه تغییراتی به نفع زبان مقصد انجام داد؛ زیرا معنا از طریق صورت انتقال می یابد. او از جمله نظریه پردازان مبدا گرایی است که با گرایش متداول بومی سازی و تقبیح بیگانه سازی در فرایند ترجمه به شدت مخالفت کرده است. برمن ناهنجاری های ترجمه را در سیزده اصل بنیان نهاده است که پرهیز از آن موجب سلامت فرایند ترجمه می شود. این سیزده مولفه در نظریه ی برمن عبارت اند از: عقلایی سازی، شفاف سازی، اطناب کلام، آراسته سازی، غنایی زدایی کیفی، غنایی زدایی کمی، تفاخرگرایی، همگون سازی متن، تخریب ضرباهنگ، تخریب شبکه های معنایی مستتر در متن، تخریب یا بومی سازی شبکه های زبانی زبان های محلی، تخریب سیستم زبانی، تخریب اصطلاحات. لذا پژوهش حاضر درصدد است به روش توصیفی-تحلیلی، بخش هایی از ترجمه ی نهج البلاغه گرمارودی براساس چهار مورد از عوامل تحریف متن در نظریه ی آنتوان برمن مورد نقد و بررسی قرار دهد تا عملکرد و میزان وفاداری مترجم نسبت به متن مبدا تعیین گردد. دستاورد پژوهش مبین این است که گرمارودی در ترجمه ی خویش، در زمینه شفاف سازی و اطناب کلام بنا بر نظریه ی برمن سبب تحریف متن گشته است، و در مولفه ی عقلایی سازی؛ بنا بر ضرورت ساختار زبان مقصد، دستخوش تغییرات لازم نسبت به متن اصلی شده؛ این امر گرچه از دیدگاه برمن تحریف متن محسوب می گردد اما از دیگر سو، جزء ملزومات یک ترجمه ی سلیس و روان به حساب می آید. درباره عملکرد مترجم در رابطه با مولفه ی آراسته سازی هم می توان گفت که تا حد امکان به ظرافت و زیبایی های متن اصلی پایبند بوده است.