انتخابات پارلمانی در پرتو فضای اجتماعی عراق

علی‌رغم اینکه برگزاری انتخابات زودهنگام یکی از خواسته‌های اصلی معترضان عراقی بوده، شروع روند برگزاری این انتخابات از آغاز ثبت‌نام نامزدها تا تبلیغات انتخاباتی با واکنش‎ها و ضدونقیض‌های بسیار همراه شده است. نمود این تناقضات را می‌توان در تحریم انتخابات ازسوی برخی از جریان‌ها و فعالان اجتماعی و توامان رقابت سرسختانه برخی دیگر از احزاب و ایتلاف‎ها و شخصیت‎ها برای کسب تایید مردمی و پیروزی در انتخابات مشاهده کرد.
پرسش اصلی آن است که افکار عمومی عراق چه برداشتی از انتخابات و فرایند سیاسی کنونی داشته و درنهایت اینکه، برآیند اوضاع موجود در فردای برگزاری انتخابات چه خواهد بود. فرضیه مقاله آن است که ساختار سیاسی _ اجتماعی عراق پس از سال 2003، که مبتنی‌بر سهم‌گرایی فرقه‌ای شکل گرفته، بازتولید و قدرت‌گیری روندی را تضمین کرده که طی قریب به دو دهه، برداشتی ناکارآمد را از خود در اذهان عمومی عراقی‌ها نهادینه کرده و این موضوع، درنهایت موجب رویگردانی اکثریت از انتخابات شده است.
طبق آمار، برداشت عراقی‌ها از دموکراسی پس از سال 2003 تغییر کرد. درحالی‌که 71 درصد از مردم این کشور در سال 2004 دموکراسی را یک گزینه «خوب» معرفی می‌کردند و تا سال 2009 همچنان از آن حمایت کردند و تا سال 2014 نیز همچنان همین برداشت را نسبت به سیستم دموکراتیک داشتند، با اینکه بخشی از خاک کشورشان توسط داعش اشغال نیز شده بود، به‌تدریج وضعیت به‌طرز چشمگیری تغییر کرد، تاآنجاکه در سال 2019، رقم فوق به 57 درصد تنزل یافت. این موضوع بر میل به مشارکت نامزدها در انتخابات نیز موثر بوده، به‌نحوی‌که در انتخابات سال 2018 که بیش از 7 هزار نفر نامزد انتخابات شدند، در انتخابات پیش رو، این عدد حدودا به نصف تنزل یافته است. همچنین درصد عراقی‌هایی که به‌دنبال رهبر قدرتمندی هستند که ازطریق انتخابات یا پارلمان نیامده باشد تا بتواند بر آنها حکومت کند، از 17 درصد در سال 2004 به 76 درصد در سال 2020 رسیده است.
جمهوری اسلامی ایران باید درعین حفظ روابط در سطح مردمی و روابط با حشدالشعبی، روابط و توافقات رسمی با عراق را بیش‌ازپیش درنظر بگیرد. امروزه برخی از جریان‌های عراقی، محبوبیت و مقبولیت خود را ازدست داده و نسل جدید عراقی‌ها تمایل کمی به آنها نشان می‌دهند. انحصار روابط با عراق به روابط ازطریق گروه‌ها، ممکن است منافع بلندمدت ایران را به‌خطر بیندازد. همچنین در سایه کاهش حضور نظامی آمریکا در منطقه، دولت عراق به‌دنبال شرکایی قابل اتکاست. جمهوری اسلامی ایران باید تصویری از یک شریک قابل اعتماد از خود برای عراقی‌ها ترسیم کند.