بررسی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ماش تحت تاثیر کود نیتروژن و مگافول

حبوبات با داشتن بیش از 20% پروتئین، نقش مهمی در تامین پروتئین موردنیاز انسان به‌ویژه در کشورهایی که تولیدات دامی و محصولات کشاورزی آن‌ها کم است، دارا هستند. این محصولات در تغذیه‌ی انسان می‌توانند به‌عنوان یک مکمل غذایی با ارزش و مناسب در ترکیب با غلات محسوب شوند (مجنون حسینی، 1394). کشاورزان استان گلستان باید به کشت این گیاه مفید، با ارزش، با عملکرد بالا، زودرس، یکنواخت در رسیدگی و شرایط مناسب برای برداشت مکانیزه بعد از غلاتی مثل گندم به‌دلیل نیاز کم‌آبی این گیاه در تابستان و تناوب زراعی مناسب بپردازند.

مواد و روش‏ها:

به‌منظور بررسی صفات مورفولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد ماش (.Vigna radiata L) تحت تاثیر کود شیمیایی نیتروژن و مگافول، آزمایشی در سال 1396 به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گنبدکاووس اجرا شد. کود نیتروژن در چهار سطح شامل صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار و کود مگافول در سه سطح شامل عدم مصرف، مصرف یک لیتر و مصرف دو لیتر در هکتار بود. فاصله ردیف 50 و فاصله بوته روی ردیف 25 سانتی‎متر بود. در این بررسی طول بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد شاخه فرعی، ارتفاع اولین شاخه فرعی از سطح زمین، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه تعیین گردید.

یافته‏ ها:

نتایج نشان داد که اثر نیتروژن بر طول بوته و ارتفاع اولین غلاف در سطح پنج درصد و بر ارتفاع اولین شاخه، تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی‏دار شد. اثر کود مگافول بر تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه در سطح پنج درصد و بر تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در بوته، شاخص برداشت و عملکرد دانه در سطح یک درصد معنی‌دار بود. بیشترین طول بوته (63/63 سانتی‌متر)، ارتفاع اولین شاخه از سطح زمین (14/34 میلی‌متر)، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین (95/8 سانتی‌متر)، تعداد شاخه در بوته (98/3 عدد)، تعداد غلاف در بوته (62/27 عدد)، تعداد دانه در غلاف (31/5 عدد)، تعداد دانه در بوته (4/148 عدد)، وزن هزار دانه (84/43 گرم)، شاخص برداشت (3/25%) و عملکرد دانه (4/820 کیلوگرم در هکتار) به تیمار مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تعلق داشت. حداقل مقدار صفات فوق از تیمار عدم مصرف نیتروژن حاصل شد. با مصرف دو لیتر در هکتار مگافول بیشترین تعداد غلاف در بوته (48/26 عدد)، تعداد دانه در غلاف (23/5 عدد)، تعداد دانه در بوته (2/141 عدد)، وزن هزار دانه (02/43 گرم)، شاخص برداشت (54/25%) و عملکرد دانه (4/755 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد.

نتیجه‏ گیری:

مصرف نیتروژن و مگافول شرایط بهتری را برای رشد و تولید گیاه ماش فراهم کرد از اینرو بیشترین مقدار صفات مورد بررسی از مصرف مقدار بالای این دو کود به‌دست آمد. حداقل مقدار صفات نیز از تیمار عدم مصرف نیتروژن و همچنین عدم مصرف مگافول حاصل شد.