گزینش لاین های خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم ایران

جو (Hordeum vulgare L.) پس از گندم، برنج و ذرت یکی از مهم ترین گیاهان خانواده غلات است. جو بعد از گندم، دومین گیاه زراعی مهم ایران از نظر ارزش زراعی و تغذیه ای به شمار می رود. هدف از این تحقیق، ارزیابی و انتخاب لاین های برتر با عملکرد بالا، زودرس و مقاوم به خوابیدگی در مناطق گرم جنوب و شمال کشور با استفاده از شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (SIIG) بود.

به منظور گزینش لاین های خالص جو با عملکرد بالا و خصوصیات زراعی مطلوب در مناطق گرم جنوب و شمال کشور، تعداد 108 لاین خالص در قالب طرح بدون تکرار آگمنت همراه با چهار شاهد (نوروز/صحرا، اکسین، نوبهار و WB-96-19) در مراکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس (ایستگاه داراب)، خوزستان (اهواز)، سیستان (زابل) و گلستان (ایستگاه گنبد) طی سال زراعی 99-1398 ارزیابی شدند.

نتایج تجزیه حداکثر درست نمایی محدود شده (REML) نشان داد که میزان وراثت پذیری عملکرد دانه در گنبد، اهواز، داراب و زابل به ترتیب 993/0، 258/0، 498/0 و 063/0 بود. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد که همبستگی مثبت و معنی داری بین شاخص SIIG و ارتفاع بوته، وزن هزار دانه و عملکرد دانه در همه مناطق وجود دارد. شاخص SIIG نشان داد که تعداد 21، 28، 16 و 5 لاین به ترتیب در داراب، اهواز، زابل و گنبد با مقدار شاخص SIIG بالا (9/0-6/0) جزء لاین های برتر بودند. براساس نتایج میانگین شاخص SIIGلاین های شماره ی 68، 102، 44، 66، 13، 47، 16، 34، 46، 99، 25، 65 و 35 به ترتیب با مقدار SIIG بالاتر از 500/0 در سه منطقه از چهار منطقه مورد بررسی، جزء لاین های برتر بودند. به منظور بررسی کارایی شاخص SIIG در انتخاب بهترین لاین ها از نظر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته و زودرسی، لاین های مورد بررسی براساس شاخص SIIG در مناطق مختلف گروه بندی شدند. لاین ها به ترتیب در داراب، اهواز، گنبد و زابل در 6، 7، 8 و 7 گروه دسته بندی شدند.

نتیچه گیری:

 براساس نتایج میانگین شاخص SIIG در همه مناطق، 16 لاین با بیشترین مقدار میانگین شاخص SIIG جزء لاین های برتر در بیشتر مناطق بودند. بنابراین لاین های منتخب در هر منطقه را می توان برای آزمایشات در آن منطقه توصیه کرد و لاین هایی که در مجموع بیشتر مناطق حایز بیشترین مقدار SIIG بودند به عنوان لاین هایی که دامنه متنوع کشت را دارند برای انجام آزمایشات تکمیلی در همه مناطق در سال های بعدی معرفی کرد.