تحلیل رفتار شخصیت های داستانی منظومه خسرو و شیرین نظامی بر‏اساس نظریه رشد اخلاقی کلبرگ

خسرو و شیرین نظامی گنجوی برای آموزش اخلاق سروده نشده است؛ اما مسئله «اخلاق» در رفتار شخصیت های داستان‏های غنایی این اثر ویژگی‏های منحصربه‏ فردی می‏یابد؛ زیرا در تنگنای روابط عاطفی و گاهی بیرون از اختیار و اراده عاشقانه، جایگاه اخلاق و کنشگر آن در موقعیت نامتعارف قرار دارد. آثار نظامی از دیدگاه تربیتی و اخلاقی بررسی شده است؛ اما در این مقاله رفتار اخلاقی اشخاص منظومه در چارچوب یک نظریه علمی تحلیل می‏ شود. تیوری رشد اخلاقی لارنس کلبرگ ازجمله رویکردهای روان‏شناسانه و شناخت‏ گرایانه به مسئله اخلاق است که پژوهش‏های مختلفی بر مبنای آن انجام شده است. هدف اصلی این پژوهش نیز کاربرد نظریه رشد اخلاقی کلبرگ در رفتار شخصیت‏های داستان خسرو و شیرین و پاسخ به این پرسش است که «آیا درجات اخلاقی اشخاص داستان یادشده را می‏توان با مراحل رشد اخلاقی کلبرگ تفسیر و تحلیل کرد؟». با بررسی این موضوع به ‏روش توصیفی  تحلیلی در داستان خسرو و شیرین، شش گروه یا مولفه اخلاقی مهم مربوط به رفتار شخصیت‏های داستان شناسایی شده است. هریک از آن مولفه ‏ها، کنش‏های متعددی را شامل می‏شود. هر کنش بر انگیزه یا استدلال خاصی استوار است که در تبیین تئوری کلبرگ نیز دیده می‏شود.