ستاره سحری (شرحی در باره دو اصطلاح نجومی)

بسیاری از شعرا و نویسندگان گذشته، در باره ی مطالبی اظهار نظر کرده اند که در آن زمینه یا اطلاع کافی نداشتند، یا آگاهی ایشان از اطلاعات محدود و کلی فراتر نمی رفت و یا این مطالب را بر اساس سنت های پیشین عقلی، بدون توجه به جنبه ی علمی آن ها، به کار برده اند. این اظهار نظرهای خلاف واقع، در برخی زمینه های علمی، به عیان دیده می شود و اشاره به تمامی آن ها با توجه به گستردگی موضوع، کار بسیار دشواری است.
موضوع مورد توجه این نوشته، مربوط به دو اصطلاح نجومی دریک بیت خاقانی است که به نظر می رسد، شارحان اشعار خاقانی، برداشت نابجایی از شعر او کرده اند. در این مقاله سعی شده است به بررسی و توضیح بیت مورد بحث بر اساس مستندات علمی پرداخته شود.
خاقانی و شاعران دیگر مثل مسعود سعد سلمان، نظامی، فردوسی، ناصرخسرو و... در سروده های خود، اشارات نجومی دارند که اگر پاره ای از آن ها درست و منطقی باشد، بخش بزرگ دیگری مطابق موازین علم امروز نیست و با واقعیت های علم ستاره شناسی تطبیق نمی کند؛ اما پرداختن به آن موارد به نوشته ی دیگری نیاز دارد و در حوصله ی این نوشته نمی گنجد.