نقش بهبود کارایی در افزایش تولید سیب زمینی در ایران

در این مطالعه، کارایی تولید سیب زمینی در 20 استان در طول سال های زراعی 94-1393 تا 97-1396 محاسبه و براساس آن، میزان افت محصول به دلیل عدم کارایی تعیین شد. طبق نتایج به دست آمده به جز استان های کرمانشاه، لرستان، تهران و خراسان رضوی، سایر استان ها حداقل در یکی از سال های مورد مطالعه از عملکرد مطلوب و کارا فاصله داشتند. به منظور تعیین این شکاف، میانگین شاخص کارایی در چهار سال مورد مطالعه محاسبه و براساس آن، استان ها رتبه بندی شدند. بر این اساس، چهار استان پیش گفته با کارایی یک بیش ترین کارایی و در نتیجه بهترین رتبه و هم زمان استان های جنوب کرمان (منطقه)، آذربایجان شرقی، کرمان و خراسان شمالی کم ترین شاخص کارایی را داشتند. براساس نتایج این پژوهش، افزایش عملکرد مورد انتظار بر حسب کیلوگرم در هکتار با 6002 کیلوگرم مربوط به استان کرمان بوده و با لحاظ سطح زیر کشت استانی سیب زمینی نیز بیش ترین افزایش تولید با 45,575 تن به جنوب استان کرمان مربوط می شود. در کل میزان بیشینه افزایش تولید مورد انتظار با حذف شکاف کارایی در میان استان های کشور، 314,444 تن است که با در نظر گرفتن تولید 5,237,333 تنی در سال زراعی 98-1397، حدود 6 درصد تولید فعلی می شود که سهم گروه های استانی با کارایی بالا، متوسط و پایین به ترتیب 0/12، 3/09 و 2/80 درصد است. رتبه بندی استان های مورد مطالعه از نظر میزان افزایش مورد انتظار در تولید ملی نشان می دهد که پیگیری برنامه ارتقای کارایی در چارچوب فناوری های موجود در استان های مرکزی، آذربایجان غربی و خراسان رضوی کم ترین بازدهی را داشته و لازم است در این استان ها بر ابزارهای دیگری برای افزایش تولید از قبیل بهبود فناوری تاکید شود و در مقابل، منطقه جنوب کرمان و استان آذربایجان شرقی بیشترین منافع را از اجرای برنامه کاهش شکاف کارایی کسب می کنند. مطالعه ضریب همبستگی میان افزایش عملکرد و تولید استانی نیز بیانگر ارتباط معنی دار در سطح پنج درصد بود.