سنجش مفهوم توسعه روستایی با تاکید بر دیدگاه روستاییان (مورد مطالعه: شهرستان دماوند)

توسعه مفهومی برای بیان مضامین عمیقی است که در طول تاریخ تحت عناوین دیگری دنبال شده و فطرت کمال جوی انسان همواره در هر سطح، مرحله و مقطعی از تکامل فکری، اجتماعی و تاریخی خود و بر اساس سطح ادراک و شناخت و مبانی معرفت شناختی، هستی شناختی و انسان شناختی خویش به نوعی آن را تعریف، تنظیم و دنبال کرده است. بنابراین با این بینش، پژوهش پیش رو به دنبال یافتن مفهوم توسعه از نگاه مردم محلی بوده است. پژوهش حاضر در زمره تحقیقات کاربردی و با توجه به ماهیت ترکیبی بودن روش تحقیق به صورت توام، از نوع تحقیقات کیفی- کمی یا ترکیبی بوده است. مصاحبه عمیق و هدفمند با 48 نفر از 12 نقطه روستایی انجام و به منظور تکمیل اطلاعات،  بین 240 خانوار پرسشنامه توزیع شد. داده های تحقیق شامل متن مصاحبه ها، از طریق نرم افزار MAXQDA، به صورت واحدهای معنی تقسیم و سپس با فشرده سازی خلاصه شدند. درنهایت به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از مدل تاپسیس و روش تحلیل خوشه ای بهره گرفته شد. مفهوم توسعه روستایی در 5 مقوله اصلی شامل: زیربنایی، روبنایی، اجتماعی- نهادی، اقتصادی و محیطی دسته بندی شد. نتایج نشان داد که نوع نگاه اهالی روستاهای شهرستان دماوند به مفهوم توسعه، برگرفته از نیاز آنان بوده است. روستاهایی که در چارچوب مولفه های توسعه نیاز کمتری احساس می کردند، حد مطلوب توسعه را پایین تر عنوان کرده اند و در مقابل روستاهایی که در چارچوب مولفه های توسعه نیاز بیشتری احساس می کردند، حد مطلوب توسعه را بالاتر در نظر گرفتند. نتایج همچنین نشان داد، با توجه به اینکه در شاخص ترکیبی حد مطلوب توسعه، 693/0 است، می توان گفت که نواحی روستایی مورد مطالعه تا رسیدن به حد مطلوب توسعه فاصله زیادی دارند. درنهایت با استفاده از تحلیل خوشه ای روستاهای منطقه در 4 دسته خوشه بندی شدند که نتایج آن بیانگر نابرابری فضایی بین مناطق ازنظر شاخص های توسعه بوده است.