تحلیل نقاشی نابینایان با رویکرد فرمالیستی

 باوجود محدودیت فیزیکی که نابینایان دارند، شواهدی تامل برانگیز در پیوند عاطفی این گروه با کنش نقاشی کردن وجود دارد؛ بنابراین هدف پژوهش حاضر تحلیل آثار نقاشی نابینایان با رویکرد فرمالیستی بود.

ابتدا تاریخچه ای مختصر از چیستی نقد فرمالیستی ارایه شد. در ادامه شاخصه های اصلی آثار نابینایان بر اساس یافته های به دست آمده از مشاهدات میدانی توصیف شد و سپس از منظر نقد فرمالیستی تحلیل شد. جامعه آماری را ده فرد نابینای 12تا18 سال در فاصله زمانی یک سال تشکیل دادند که از هر هنرمند نابینا ده اثر از مجموع صد اثر نقاشی به عنوان نمونه موردی با رویکرد فرمالیستی بررسی شد. درنتیجه برآیند داده های به دست آمده به روش توصیفی تحلیلی منطبق بر دانش نظری، یافته های پژوهش ارایه شد.

نتایج نشان داد در نقاشی های نابینایان به طور عمده از رنگ ها به صورت خالص و رنگ های اصلی استفاده شد (73درصد)، نقاشی ها برجسته و دارای بافت بودند (85درصد)، فراوانی نقاط بیشتر از خطوط صاف بود (67درصد)، آثار آن ها غالبا به صورت دوبعدی بودند (87درصد)، میزان رعایت تناسبات حقیقی در آثار آن ها 42درصد بود، در آثار آنان حرکت مشاهده شد (58درصد) و میزان استفاده از سایه روشن در آثار بسیار اندک بود (15درصد). همچنین، دوازده خصیصه برآیند تحلیل دیداری آثار نقاشی نابینایان با تاکید بر نه شاخصه بصری شامل نقطه، خط، سطح، حجم، بافت، رنگ، مقیاس، بعد، حرکت قابل استناد و متکی بر فرم بود. این خصیصه ها عبارت بودند از: شفافیت، جزییات کم و نمایش کل موضوع، حرکت و ریتم، ریالیسم ذهنی، نماد و سمبل، بنیان انتزاعی، هم نهادی، نداشتن پرسپکتیو، دیدگاه توصیفی، ترکیب بندی، رنگ و دفرمه کردن.

تصاویر و فرم های به کاررفته در نقاشی نابینایان، صرف نظر از بازنمایی اشیاء می تواند بیانگر اندیشه ها، احساس و عواطف نیز باشد. سادگی خطوط و شکل در نقاشی نابینایان و ویژگی هایی ازقبیل رعایت نشدن تناسب، شفاف بینی و همچنین انتقال صریح و بی واسطه پیام در نقاشی آنان، جذابیت خاصی دارد.