مقایسه اثربخشی فراشناخت درمانی و واقعیت درمانی بر افسردگی، کیفیت زندگی و HbA1c در مبتلایان به دیابت نوع 2

 مشکلات روان شناختی در انواع بیماری های مزمن ازجمله دیابت از عوامل مهم در درمان پزشکی و روان شناختی است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی فراشناخت درمانی و واقعیت درمانی بر افسردگی، کیفیت زندگی و HbA1c در مبتلایان به دیابت نوع 2‏ صورت گرفت.‏

روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری را تمامی بیماران زن مبتلا به دیابت نوع 2 شهر کرج در سال 1399 تشکیل دادند که 45 نفر از داوطلبان واجد شرایط به شیوه نمونه گیری دردسترس، به عنوان نمونه وارد پژوهش شدند. برای گروه های واقعیت درمانی و فراشناخت درمانی هشت جلسه نوددقیقه ای مداخله برگزار شد. جمع آوری داده ها در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری با استفاده از پرسشنامه افسردگی-ویرایش دوم (بک و همکاران، 1996)، پرسشنامه کیفیت زندگی 36سوالی (ویر و شربورن، 1992) و آزمایش HbA1c‏ خون صورت گرفت. داده ها به کمک روش تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر ‏و آزمون تعقیبی بونفرونی در محیط نرم افزار SPSS نسخه 22 با سطح معناداری کمتر از 0٫05 تجزیه وتحلیل شدند.

نتایج نشان داد، با کنترل اثرات پیش آزمون، فراشناخت درمانی و واقعیت درمانی بر افسردگی (0٫001>p‏) اثر کاهنده و بر کیفیت زندگی (0٫012=‏p‏) اثر افزاینده داشتند. در گروه های آزمایش تفاوت معناداری در نتایج مراحل پس آزمون و پیگیری مشاهده نشد که نشانگر ماندگاری تاثیر مداخلات در مرحله پیگیری بود. در متغیر HbA1c، مداخلات ذکرشده اثر معناداری نداشتند و در طول زمان نیز معنادار نبود‏ند (0٫542=‏p‏)؛ همچنین بین سه گروه واقعیت درمانی و فراشناخت درمانی با گروه گواه تفاوت معنادار وجود داشت‏ (0٫001>‏p‏) و بین گروه های آزمایش تفاوت معنادار نبود.

براساس یافته های پژوهش، واقعیت درمانی و فراشناخت درمانی بر کاهش افسردگی و افزایش کیفیت زندگی در بین بیماران دیابتی نوع 2 اثربخش است و نتایج مداخلات در دوره پیگیری ماندگاری دارد.