بررسی اهداف انجمن ایران جوان در راستای اصلاحات فرهنگی و اجتماعی اواخر قاجاریه و نقش آن در شکل گیری نمایشنامه جعفرخان از فرنگ آمده نوشته حسن مقدم

این مقاله میکوشد به تبیین نقش "انجمن ایران جوان" در اصلاحات فرهنگی و اجتماعی اواخر دوران قاجار و همچنین فعالیت حسن مقدم در این انجمن که به خلق و اجرای نمایشنامه جعفرخان از فرنگ آمده منتهی شد، بپردازد. پس از انقلاب مشروطه و در راستای تجددگرایی، انجمنها و تشکلهای متعددی شکل گرفتند که هدف اصلی آنها اصلاحات و تغییرات نوگرایانه در ایران بود. در سال 1300 شمسی، انجمنی به نام "سروش دانش" که چندی بعد به "ایران جوان" تغییر نام یافت، تشکیل شد. انجمن متشکل از افراد تحصیل کرده و دارای اندیشه ای بود که دستیابی به اهداف خود را عمدتا در راستای فعالیتهای فرهنگی و هنری و مطبوعاتی پایه ریزی میکردند و خط مشی خود را در مرامنامهای انتشار میدادند. توجه به حقوق زنان و امکان تحصیل آنها از دیگر دیدگاه هایی بود که اعضاء انجمن آن را به عنوان یکی از اهداف مهم خود برمیشمردند. خرابیهای تهران و دیگر شهرهای ایران، اختلاف شدید طبقاتی، فقر و فلاکت مردم رعیت و کارگر و نبود امکانات کافی تحصیل برای کودکان و نوجوانان، به شکل یک دغدغه جدی برای انجمن ایران جوان مطرح بود. فرهنگ سنتی مردم از یک سو و انتقاد از تقلید کورکورانه فرهنگ غربی از سوی دیگر، دستمایه ای برای خلق نمایشنامه جعفرخان از فرنگ آمده توسط حسن مقدم شد و انجمن ایران جوان آن را در تالار گراند هتل تهران به اجرا رساند. نتیجه اینکه انجمن در راستای اهداف برگزیده خود، با برگزاری سمینار با موضوعات روز، چاپ روزنامه و مقاله، اجرای نمایشهای موفقی از جمله جعفرخان از فرنگ آمده که نام آن به عنوان ضربالمثل در بین مردم رواج یافت و نقدهای بسیار درخشانی از نشریات معتبر آن دوران دریافت کردند، در جهت تجددگرایی در جامعه نفوذ کرد و نه تنها مورد توجه روشنفکران و سیاسیون قرار گرفت، بلکه جایگاه خود را در میان توده مردم نیز تثبیت کرد و آنها را با خود همسو کرد.