تحلیلی بر سنگ افراشته های دوران اسلامی گورستان اونار مشکین شهر (شمال غرب ایران)

ساختار معماری گورها و عناصر مرتبط با آن، بازتاب باورهای آیینی - عبادی جوامع انسانی است. دقت در این شواهد فرهنگی، می تواند در شناخت بهتر، از وضعیت دینی - مذهبی، اجتماعی و قومی منطقه مورد مطالعه کمک شایانی داشته باشد. منطقه شمال غرب ایران در طول تاریخ به دلیل وجود فرهنگ ها و اقوام مختلف، تنوعی از قبور و سنگ قبرها را دارد. در دوران اسلامی به خصوص پس از قرون میانی اسلامی در این منطقه سنگ قبرهایی در اشکال مختلف ایجاد شده که یکی از مهم ترین آن، سنگ افراشته هاست. تاکنون پژوهشگران، مطالعات جامع درباره این آثار فرهنگی انجام نداده اند و فرضیه های مختلفی درباره علت شکل یابی این گونه از اشکال سنگ قبر ها مطرح کرده اند. برهمین اساس در پژوهش حاضر نگارندگان در تلاش هستند تا به شیوه مطالعات میدانی و کتابخانه ای که اساس آن به روش توصیفی - تطبیقی و تحلیلی است به پرسش های زیر پاسخ منطقی دهند. 1- ریشه سنگ افراشته های گورستان اونار به کدام مناطق بازمی گردد؟ 2- شکل و عناصر تزیینی سنگ افراشته های اونار بیانگر چه مفاهیمی است؟ نتایج پژوهش نشان می دهد که سنگ افراشته های اونار متاثر از پیکره های سنگی انسان ریخت آسیای میانه و خاور دور بوده که در قرون میانی اسلامی، وارد فرهنگ منطقه آذربایجان ایران شده است. نتایج دیگر پژوهش بیانگر آن است؛ که این آثار تحت تاثیر تعالیم دین اسلام مبنی بر نفی صورتگری دچار تغییراتی محسوس شده اند و شواهدی از مذهب تشیع را به نمایش می گذارند. این پیکره ها نمونه ای از درهم آمیختگی سه فرهنگ آسیای میانه (اقوام ترک زبان)، اسلام و ایران را در قالب یک اثر آیینی - مذهبی نشان می دهد.