حق بر مجازات نامتناسب نشدن در مرحله اجرای کیفر حبس در پرتو آرای دادگاه اروپایی حقوق بشر

حق بر مجازات‌نشدن از جمله حقوق تازه متولدشده در بعد رابطه میان شهروندان با حاکمیت است. حق مزبور در هیچ‌ یک از مواد کنوانسیون اروپایی حقوق بشر مورد اشاره قرار نگرفته است؛ لکن، کنکاش درباره آرای صادره از دادگاه اروپایی حقوق بشر حاکی از آن است که این حق، از نگاه دادرسان به دور نمانده است. یکی از گذرگاه‌های حق اخیر، آرای مرتبط با کیفر حبس است. بدین‌لحاظ بر خلاف دیدگاه رایج، حق بر مجازات‌نشدن صرفا به مرحله تعیین کیفر و ممنوعیت صدور کیفرهای کرامت‌ستیز و یا پیش از آن و اصل حداقلی‌بودن مجازات اختصاص ندارد؛ بلکه فراتر از آن، حق مذکور در مرحله اجرای کیفر نیز پابرجا بوده و به صورت حق بر مجازات‌ نامتناسب‌نشدن جلوه‌گری می‌کند.

پژوهش حاضر از نظر گردآوری اطلاعات با روش اسنادی و مطالعه آرای دادگاه اروپایی حقوق بشر انجام پذیرفته و اطلاعات به‌دست آمده به صورت توصیفی- تحلیلی تجزیه و تحلیل شده است.

نتایج پژوهش حاکی از آنست که هرگونه تحمیل درد و رنج نامتناسب و غیرضروری و هرگونه تحدید غیرقانونی و غیرمنطقی حقوق بنیادین بزه‌کار زندانی در مرحله اجرای کیفر حبس در اشکال گوناگون جسمی و روحی، به مثابه نقض حق یاد شده و ضمان‌آور برای حاکمیت‌ها می‌باشد؛ زیرا تبدیل انسان مجرم به موجودی ایستا و بی‌هدف در تضاد با بزرگترین هدف حبس یعنی توان‌بخشی و جامعه‌پذیرسازی دوباره مجرمان قرار دارد.