بازنگری در معماری چهارطاقی های علی آباد شمشیربر و رحمت آباد کرمان بر اساس نویافته های باستان شناختی

در میان چهارطاقی های ساسانی که تا به امروز شناسایی شده اند، بیشترین تعداد آن ها در جنوب ایران و در نواحی فارس و کرمان قرار دارند که دراین بین چهارطاقی های کرمان به سبب دورافتادگی تا حدود زیادی ناشناخته مانده اند. تا به امروز شناخت معماری مذهبی دوره ی ساسانی در نواحی کرمان به پژوهش های واندنبرگ در دهه ی 60 سده ی بیستم میلادی محدود می شود. در پژوهش پیش رو براساس یافته های نوینی که از آوار برداری و پاکسازی محوطه های علی آباد و رحمت آباد بدست آمده نگارندگان سعی کردند ضمن مطالعه و مقایسه ی ویژگیهای معماری دو بنای مذکور به این پرسش پاسخ دهند که چهار طاقی های مطالعه شده در این مقاله از نظر کیفیت مذهبی به کدام یک از آتش های مقدس سه گانه در دین زرتشتی شامل آتش های بهرام، آدران و دادگاه قابل انتساب هستند؟ این پژوهش ازنظر ماهیت و روش، پژوهشی توصیفی-تحلیلی بوده و گردآوری داده ها به صورت میدانی و کتابخانه ای است. نتایج حاصل از این پژوهش بیانگر این نکته است که چهارطاقی های مطالعه شده علاوه بر راهروی پیرامونی دارای فضاهای معماری متصل دیگری نیز بوده و بر اساس ویژگی های معماری و مکانی که دارا هستند می توانند با آتش «دادگاه» مرتبط باشند. این پژوهش از این منظر می تواند اهمیت داشته باشد که ضمن ارایه ی پلانی جدید از چهارطاقی های مطالعه شده، جایگاه مذهبی نوینی برای آن ها مطرح کرده که می تواند برای سایر چهارطاقی های ساسانی با ویژگی های معماری مشابه نیز قابل ارایه باشد.