آینده پژوهی در محیط زیست براساس آمایش سرزمین به روش سناریوپردازی (مطالعه موردی استان زنجان)

این پژوهش با هدف شناسایی عامل های اصلی و تاثیرگذار بر محیط زیست استان زنجان و در نهایت انتخاب مناسبترین سناریو و کمک به کاهش مشکلات محیط زیست در آینده با ارزیابی اطلاعات و مستندات موجود در حوزه محیط زیست و بر اساس آمایش سرزمین، انجام گردیده است. روش انجام مطالعه حاضر ترکیبی از روش های کتابخانه ای، اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت بر اساس روش های آینده پژوهی بوده است. با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی و با استفاده نظرات متخصصان، تعداد 53 عامل به عنوان عامل های کلیدی و پیشران های محیط زیست استان زنجان شناسایی شد و سپس تاثیرات متقاطع هرکدام از نیروهای پیشران بر دیگر نیروها تعیین و در نهایت با استفاده از ماتریس میزان تاثیرگذاری و عدم قطعیت، مهم ترین نیروهای پیشران مشخص و سناریوها تدوین گردید. بر اساس نتایج پنج عامل اصلی مدیریت، دیدگاه کارآفرینان، فناوری، تسهیلات و وضعیت اقتصادی به عنوان عامل های دارای بیش ترین عدم قطعیت و تاثیرگذارترین عامل های موثر بر محیط زیست استان زنجان شناسایی و با توجه به سناریوهای کمی، استخوان بندی اصلی سناریوهای محیط زیست استان زنجان با رویکرد آمایشی عامل های بیرونی (وضعیت اقتصادی) و عامل های درونی (مدیریت محیط زیست استان) صورت پذیرفت. در نهایت سه سناریو از جمله سناریوآینده مطلوب (ثبات اقتصادی و مدیریت یکپارچه محیط زیست)، سناریو آینده ممکن (ثبات اقتصادی و عدم یکپارچه مدیریت محیط زیست) و سناریو سوم آینده محتمل (عدم ثبات اقتصادی و عدم مدیریت یکپارچه محیط زیست) برای استان زنجان تدوین گردید.