کارکردهای استفهام در تربیت اخلاقی از دیدگاه قرآن و نهج البلاغه

تربیت اخلاقی، نقشی بسیار مهم در سعادت فرد و جامعه دارد؛ چنان که یکی از مهمترین اهداف بعثت پیامبر اکرم (ص) به شمار می رود. راه و رسم درست تربیت آدمی نیز از دیرباز مورد توجه اندیشمندان تربیتی بوده است. آنچه بیش از همه در فرآیند تربیت مورد توجه قرار گرفته، اندیشه ورزی و تفکر بوده است؛ زیرا مبدا صدور بسیاری از افعال آدمی است. یکی از روش های مهم در فعال سازی تفکر، استفهام است. از این رو در این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته است با بیان شواهدی از قرآن کریم و نهج البلاغه به تبیین روش استفهام و کارکردهای آن در تربیت اخلاقی پرداخته ایم. اهم کارکردهای استفهام در عرصه ی تربیت اخلاقی عبارتند از: برانگیختن اندیشه، بیدارکردن فطرت، تشویق به ورود به عرصه عمل اخلاقی، تغییر زاویه نگرش و ایجاد بینش صحیح، دانش افزایی توام با خردورزی، مهارنفس و تمایلات افسار گسیخته آن، مهلت دادن به متربی برای اصلاح. به کارگیری روش استفهام در تربیت اخلاقی، موجب هوشیاری افراد و روشن شدن زوایای مبهم صفات و افعال اخلاقی می گردد؛ ضمن آنکه جریان تربیت را به جریانی پویا و نقاد بدل می کند.