عشق نزد روزبهان بقلی و ابن عربی؛ با تاکید بر جایگاه زن

«عشق» به عنوان مقوله ای پرچالش، دغدغه بسیاری از عرفای مسلمان از جمله روزبهان و ابن عربی بوده است. به علاوه این واژه همواره با جنس زن در مقام معشوقه هم نشینی داشته است. این پیوند در آراء دو عارف یادشده، محکم تر از سایرین به نظر می رسد. اهمیت موضوع عشق از دیدگاه روزبهان و ابن عربی با تاکید بر نقش زن از آن روست که هر دو عارف نظرات بدیع و تاحدود زیادی متفاوت از سایر بزرگان صوفیه درخصوص عشق و زن داشته اند. همین نکته است که این موضوع را «بحث انگیز» و قابل مطالعه می کند. درهمین راستا نگارندگان طی مطالعه ای پدیدارشناسانه، احوال و دیدگاه های این دو شخصیت درباره زن و عشق عفیف انسانی، را مورد کنکاش قرار داده اند. چگونگی تعبیر این دو عارف از عشق و انواع آن و نیز مقام وجایگاه زن در اندیشه آن ها پرسش هایی هستند که تلاش شده به آن ها پاسخ داده شود. پس از مطالعه آراء شیخ شطاح و شیخ اکبر این نتیجه حاصل شده که نزد هرایشان، عشق مجازی صرفا به مثابه میدان تمرین و یا نردبان و معبری به سوی عشق حقیقی نبوده بلکه عشق عفیف انسانی شعاعی از بارقه عشق الهی و در امتداد و هم جنس با آن برشمرده می شود. به علاوه هر دو عارف معتقدند که درک زیبایی ازلی خداوند و چشیدن طعم عشق الهی، تنها از طریق توجه به «تجلیات» آن حقیقت سرمدی در صور مخلوقات مخصوصا عالی ترین آن ها یعنی انسان به ویژه زن، آن هم با تمام ابعاد وجودی اش اعم از جسمانیت و روحانیت، میسر می گردد. درهمین راستا است که زن و عشق عفیف انسانی در زندگانی و اندیشه این دو در مقایسه با آراء دیگر بزرگان صوفیه جایگاه ممتازی می یابد.