شوون فقیه و ولایت فقیه در نگاه شیخ جعفر کاشف الغطا

تفکر سیاسی همواره در حوزه فقه حکومتی اسلام مطرح بوده و فقهای اسلام از جمله کاشف الغطا در بخش های مختلف فقه، به آن پرداخته اند. افزون بر جایگاه علمی و موقعیت اجتماعی، عصر کاشف الغطا در شکل گیری و نفوذ اندیشه سیاسی وی موثر بوده است. ازجمله اختیارات و شوون فقیه در عصر غیبت از نگاه کاشف الغطا، تصدی امر جهاد، اقامه و اجرای حدود، مقام افتا، نصب قاضی و شیخ الإسلام و تولیت خمس و زکات می باشد. ایشان بر اساس همین شوون، در عرصه سیاست داخلی به دفع خطر اخباریان، و در عرصه سیاست خارجی حکم جهاد و اذن تشکیل سپاه به فتحعلی شاه قاجار داد و او را نایب خود ساخت. وی بنابر اصل عدم ولایت معتقد است مخلوقات در عبودیت با هم برابرند و کسی جز خداوند دارای سلطه حقیقی نیست؛ پس اوامر و نواهی نیز تنها از جانب خداوند یا کسی که منصوب از ناحیه او است، باید صادر شود. مبانی نظری او در کتاب کشف الغطا و سیره عملی ایشان در اجرای قوانین اجتماعی اسلام، حکایت از پذیرش ولایت عامه فقیه برای نایب عام امام یعنی مجتهد جامع الشرایط دارد. این اثر، علاوه بر بررسی برخی جریان های تاریخی و سیره عملی کاشف الغطا، مبتنی بر توصیف و تحلیل آرای سیاسی ایشان، با استفاده از آثار مکتوب وی است.