ارزیابی شاخص های کیفی و ترکیبات زیست فعال روغن برخی از ارقام و ژنوتیپ های امیدبخش زیتون در منطقه طارم استان زنجان

در این پژوهش شاخص های کیفی و ترکیبات زیست فعال روغن سه ژنوتیپ امیدبخش زیتون (T2، T7 وT18) و دو رقم زرد و کرونیکی (شاهد) از کلکسیون زیتون ایستگاه تحقیقات زیتون طارم در استان زنجان طی دو سال (97-1396) مورد ارزیابی قرار گرفت. شاخص های کیفی روغن شامل اسیدهای چرب آزاد (FFA)، عدد پراکسید (PV) و ضرایب خاموشی K232 و K270، کلروفیل کل، کاروتنویید کل، فنل کل، فلاونویید کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس اثر سال × رقم/ ژنوتیپ بر صفات اندازه گیری شده نشان داد که اثر متقابل آنها بر تمام صفات به جز ضریب خاموشی K270 در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین داده ها نشان داد که روغن ژنوتیپ T7 (79/0درصد اولییک اسید) و رقم زرد (43/0 درصد اولییک اسید) در سال 97 به ترتیب بیش ترین و کم ترین میزان FFA را دارا بودند. روغن ژنوتیپ های T7 در سال 97 (22/17 میلی اکی والان اکسیژن در کیلوگرم روغن) و T2 در سال 96 (67/6 میلی اکی والان اکسیژن در کیلوگرم روغن) به ترتیب بیش ترین و کم ترین میزان PV را نشان دادند. ضریب خاموشی K232 روغن ژنوتیپ T18 نیز در هر دو سال مورد بررسی (8/0 و 03/1 به ترتیب برای سال 96 و 97) دارای کم ترین میزان بود. روغن رقم زرد در سال 96 با 94/243 میلی گرم گالیک اسید در کیلو گرم روغن دارای بیش ترین میزان فنل کل بود. از نظر فلاونویید کل نیز نمونه های روغن ژنوتیپ T7 در سال 97 با 45/21 میلی گرم کویرستین در کیلو گرم روغن دارای بیشترین میزان بود. رقم کرونیکی با 55/90 درصد بیش ترین میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی در سال 96 و ژنوتیپ T7 با 65/41 درصد کم ترین میزان این شاخص را به خود اختصاص داد. ژنوتیپ T2 در هر دو سال از نظر ظرفیت آنتی اکسیدانی در یک گروه آماری با ارقام تجاری شاهد قرار داشت.