بررسی روند تغییرات ده ساله خطر نسبی سل ریوی اسمیر مثبت در ایران با استفاده از مدل سازی فضایی: 1389 - 1398

آگاهی از پراکندگی جغرافیایی سل ریوی منجر به درک درستی از وضعیت فعلی بیماری و مدیریت بهتر آن خواهد شد. با توجه به اهمیت پیشگیری از این بیماری، شناسایی مناطق دارای خطر نسبی بالا با استفاده از مدل سازی آماری، ضروری است. 

پژوهش حاضر یک مطالعه بوم شناختی است. به منظور برآورد خطر نسبی بروز سل ریوی اسمیر مثبت در هر استان، تعداد موارد با تشخیص قطعی SPTB و جمعیت در معرض خطر برای هر استان از مجموعه داده اداره سل و جذام وزارت بهداشت استخراج شد. برآورد خطر نسبی با استفاده از مدل های Log-Normal و BYM به دست آمد. معیار انحراف اطلاع برای مقایسه کارایی دو مدل استفاده شد. برآورد خطر نسبی در نرم افزار WinBUGS 1/4/3 محاسبه شده و نقشه آن با استفاده از نرم افزار ArcGIS 10/8 رسم شد.

در سال 1389، بیشترین خطر نسبی مربوط به استان سیستان و بلوچستان (3/73-4/32:IC%59) 02/4=Rو کمترین خطر نسبی مربوط به استان چهارمحال و بختیاری با (0/13-0/35 :IC%59) 22/0=RRبود. در سال 1398 نیز استان های تهران، خراسان رضوی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، مازندران،گلستان ،گیلان و یزد استان هایی بودند که به طور معنی دار خطر نسبی بیش تر از یک داشته اند. بیشترین خطر نسبی مربوط به استان سیستان و بلوچستان (3/45-4/01:IC%59) 77/3= RR و کمترین خطر نسبی مربوط به استان کهگلیویه و بویراحمد با (0/10-0/36 :IC%59) 21/0=RR بود.

خطر ابتلا به سل به طور کلی در استان های هم مرز با کشورهای دارای میزان بروز بالای سل و استان های با شرایط آب و هوایی مرطوب، بالا بود. حرکت و جابه جایی جمعیتی از استان های پرخطر و کشورهای مجاور را می توان به عنوان یکی از چالش های اصلی کنترل بیماری سل در کشور، در نظر گرفت. با وجود این، الگوی کاهش خطر در استان های هم مرز با کشورهای پرخطر، پیشرفت نسبتا خوبی در برنامه های کنترل سل را نشان داده و لزوم انجام مطالعات دقیق تر در خصوص الگوی افزایشی دیگر استان ها را یادآوری می کند