تاثیر تاریخ و نحوه کاشت بر ویژگی های رویشی و عملکرد پنبه در منطقه داراب

در سال های اخیر افزایش بهره وری آب در محصولات کشاورزی از جمله پنبه از طریق تغییر تاریخ و تراکم کاشت مورد توجه محققین قرار گرفته است. از طرف دیگر مطالعات نشان داده است که نشاءکاری در مقایسه با کشت مستقیم پنبه تاثیر به سزایی در کاهش مصرف آب و در نتیجه افزایش کارایی مصرف آب در ایران دارد. لذا این تحقیق در رابطه با تاثیر تاریخ و نحوه کشت (کشت مستقیم بذر یا نشاء) بر عملکرد کمی و کیفی پنبه در استان فارس انجام شد.

این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1399، در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان داراب استان فارس انجام شد. عوامل آزمایش شامل سیستم های کشت در سه سطح نشاء 35 و 45 روزه و کشت مستقیم پنبه و تاریخ انتقال نشاء و کشت در سه سطح 15 و 30 اردیبهشت و 15 خرداد بود. در این مطالعه صفات درصد استقرار نشا، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد غوزه در بوته، وزن غوزه، عملکرد وش و درصد زودرسی و در نهایت کارایی مصرف آب ارزیابی شد. در پایان آزمایش، داده ها با استفاده از نرم افزار SAS نسخه 4/9 مورد تجزیه و تحلیل و میانگین ها با کمک آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد مورد مقایسه قرار گرفت.

نتایج این پژوهش نشان داد که اغلب شاخص های ارزیابی شده پنبه در نشاء 45 روزه در مقایسه با نشاء های 35 روزه و کشت مستقیم بیشتر بود. به طوری که بیشترین درصد استقرار (18/87 درصد)، سطح برگ (24/2)، ارتفاع گیاه (78/96 سانتی متر)، تعداد غوزه (61/27) و وزن تک غوزه (56/4 گرم)، عملکرد وش (4/2862 کیلوگرم در هکتار) و درصد زودرسی (3/68) در نشاء های 45 روزه به دست آمد. به طورکلی نشاءکاری باعث افزایش میانگین شاخص سطح برگ، ارتفاع گیاه، درصد استقرار، تعداد و وزن غوزه نسبت به کشت مستقیم شد. در اغلب موارد بیشترین میزان صفات اندازه گیری شده در تاریخ 30 اردیبهشت به دست آمد. به طوری که بیشترین درصد استقرار بوته (14/81 درصد)، شاخص سطح برگ (16/2)، ارتفاع گیاه (44/97 سانتی متر)، تعداد غوزه در بوته و وزن تک غوزه و عملکرد وش (6/2694 کیلوگرم در هکتار) در این تاریخ کاشت اندازه گیری شد. نتایج این مطالعه نشان داد که کشت نشاءی باعث افزایش معنی دار کارایی مصرف آب در مقایسه با کشت مستقیم شد. بیشترین کارایی مصرف آب تحت تاثیر سیستم کشت در نشاءهای 45 روزه (66/0 کیلوگرم در مترمکعب) به دست آمد که اختلاف معنی داری با سایر سطوح داشت. به طورکلی، نشاءکاری کارایی مصرف آب پنبه را تقریبا 25 درصد نسبت به کشت مستقیم (50/0کیلوگرم در مترمکعب) بهبود داد.

نشاءکاری به دلیل عدم برخورد گیاهچه ها با شرایط نامساعد محیطی از جمله سرمای یخبندان ابتدای فصل و افزایش طول دوره گل دهی، باعث افزایش تولید کمی و کیفی پنبه در مقایسه با کشت مستقیم می شود. در مناطقی که کشت گیاهان به صورت آبی انجام می شود نشاءکاری یکی از قابل قبول ترین روش ها برای رسیدن به عملکرد بالاست. نتایج این پژوهش نشان داد که کشت نشایی پنبه در اواخر اردیبهشت باعث افزایش معنی دار ویژگی های کمی و کیفی پنبه می شود. از طرف دیگر با توجه به این که بیشترین کارایی مصرف آب پنبه در این شرایط به دست آمد لذا کشت نشایی پنبه در اواخر اردیبهشت در منطقه داراب استان فارس توصیه می گردد.