بررسی و تحلیل استعاره های مفهومی در پیکره متنی دانش آموزان پیش دانشگاهی در رشته های مختلف تحصیلی

این پژوهش با هدف تحلیل استعاره های مفهومی تولید شده در نوشتار دانش‏ آموزان دوره پیش ‏دانشگاهی، پیکره زبانی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی را بررسی کرده که این پیکره در طی آزمون پیشرفت تحصیلی کشوری با نام آزمون «امزا» گردآوری شده است. استعاره‏ های مفهومی در 272 متن از دانش آموزان سه رشته علوم تجربی، انسانی و ریاضی براساس طبقه بندی پیشنهادی افراشی و حسامی (1392) استخراج و تحلیل شد. نتایج تحلیل آماری نشان می‏دهد استفاده از استعاره‏ های مفهومی در دختران بیشتر از پسران بوده و این اختلاف از لحاظ آماری معنی‏دار است. بین فراوانی استفاده از کل استعاره ‏های مفهومی دانش‏ آموزان رشته ‏های مختلف تحصیلی، در سطح خطای 5 درصد تفاوت آماری یافت نشد و دانش ‏آموزان رشته ‏های مختلف به یک میزان از استعاره‏ های مفهومی در نوشتار خود استفاده کرده ‏اند. در بین انواع استعاره، بسامد کاربرد استعاره عینی به ذهنی، عینی به عینی و جهتی به ترتیب بیشتر از سایر انواع استعاره ‏ها بوده و در بین انواع استعاره‏ های عینی به ذهنی نیز، بسامد کاربرد استعاره ظرف‏ب نیاد و ساختار بنیاد بیشتر از سایر انواع بوده و اختلاف آن با سایر انواع از لحاظ آماری معنی‏دار است. بررسی حوزه ‏های مبدا و مقصد در استعاره‏ های مفهومی نشان می‏دهد مفاهیم «انسان، مکان، ظرف، جسم و شیء و بالا» به ترتیب پربسامدترین حوزه‏ های مفهومی مبدا و «آسمان، زندگی، زمان، آینده و خدا» پربسامدترین حوزه ‏های مفهومی مقصد در داده ‏های پژوهش هستند و این حوزه ‏های مبدا و مقصد در نوشتار دانش‏آموزان منطبق با دسته ‏بندی کووچش (2010) و البته متنوع‏تر از آن است.