مروری بر استاندارد های ملی ایران در ارتباط با جنبه های ایمنی، بهداشتی و محیط زیستی فناوری نانو

در سال های اخیر، رشد سریع فناوری نانو، چالش هایی را در زمینه بهداشت و ایمنی نانومواد مطرح کرده است. استانداردسازی یکی از اولین گام ها در ارزیابی و کنترل مخاطرات حاصل از فناوری نانو است. لذا این مطالعه با هدف مرور استانداردهای ملی ایران در ارتباط با جنبه های ایمنی، بهداشتی و محیط زیستی فناوری نانو انجام گرفته است.

این مطالعه در سال 1399، با جست وجو در پورتال سازمان ملی استاندارد انجام شد. جست وجو با کلیدواژه های "نانو"، "نانوفناوری" و "فناوری نانو" انجام گرفت. معیار ورود به مطالعه، استانداردهای مربوط به ایمنی، بهداشت و محیط زیست بود. به منظور ارزیابی کیفیت استانداردها از چک لیستی با روایی تایید شده، استفاده شد. تحلیل آماری با کمک نرم افزار SPSS.22 انجام شد.

چهارده مورد از 104 استاندارد موجود در زمینه نانوفناوری، در ارتباط با جنبه های ایمنی، بهداشت و محیط زیست بود. بیشتر استانداردها، ترجمه استانداردهای ISO یا ASTM بودند. تحلیل محتوا نشان داد که استانداردهای تدوین شده در سال های اول در زمینه ارزیابی ویژگی های نانومواد بوده که در سال های اخیر به سمت پیشگیری از مواجهه و مدیریت ریسک تمایل پیدا کرده است. تحلیل آماری نشان داد، اکثر معیارهای ارزیابی کیفیت در سطح "خوب" بوده است.

وجود بیش از 100 استاندارد منتشرشده، نشان از توجه به اهمیت موضوع استاندارسازی نانوفناوری در کشور است. اگرچه عمده استانداردهای موجود درخصوص ایمنی محیط های کاری نانو است، اما نیازمند افزایش آگاهی های عمومی و تخصصی در زمینه پیاده سازی آن ها در سطوح ملی هستیم.