پژوهشی در احوال و آثار یک حروفی گمنام

در پژوهش های شرق شناسان و پژوهشگران ایرانی و ترکیه ای، رساله خواب نامه از منابع اصلی درباره فرقه حروفیه و اندیشه های رییس این فرقه، میرزافضل الله استرآبادی، است. نویسنده این رساله، نصرالله بن حسن نافجی، در زمان سکونت فضل الله در اصفهان مرید و انیس او بود. از دیگر متون اعتقادی حروفیان مثنویی است در بحر هزج به نام مخزن الرموز که آن نیز اثر نصرالله بن حسن نافجی است و در سال 825ق/1422م نوشته شده است. این دو متن برای شناخت تفکر، الفبای رمزی و تعالیم فرقه حروفیه منابعی مهم هستند. درباره این نویسنده تا امروز هیچ اطلاعی در دست نیست و هر جا اسمی از او آورده اند، به خواب نامه او اشاره کرده و گذشته اند.
در این پژوهش، نسخه های خطی این دو متن مهم معرفی می شوند. نسخه های این دو متن در کتابخانه های خارج از ایران نگهداری می شوند. غیر از معرفی دو متن یادشده، زندگی نصرالله بن حسن نافجی و زادبوم او که نامی از آن در منابع تاریخی نیامده است، واکاوی می شود؛ همچنین اطلاعات گوناگونی از نظر گذرانده می شود که این گزارش نویس در حوزه موضوعات جغرافیایی و اجتماعی ارایه کرده است. نصرالله به علت زندگی در محیط اصفهان در قرن هشتم و اوایل قرن نهم قمری/پانزدهم میلادی، در رساله خود از رجال و محلات اصفهان آگاهی های ارزشمندی آورده که در این پژوهش به آنها توجه شده است.