مدل سازی اثر تغییر کاربری اراضی بر میزان رواناب سطحی در حوزه آبخیز خرم آباد با استفاده از تلفیق مدل L- THIA و RS و GIS

تغییرات کاربری زمین ، عمدتا فواید اجتماعی- اقتصادی زیادی را به دنبال دارد . با این حال، این تغییرات آثار منفی را به محیط زیست طبیعی وارد می کند. به علت حجم زیاد رواناب ناشی از عدم نفوذپذیری در سطح شهر و عدم تعبیه مناطق خاص یا هرگونه سازه جهت نفوذ آب علاوه بر مشکل آب گرفتگی در مناطق پست شهر مطالعات متعددی برای توسعه ی مدل ها با رویکرد شبیه سازی تغییرات کاربری اراضی صورت گرفته است. در این تحقیق از مدل L-THIA برای تخمین رواناب ناشی از تغییر کاربری در حوزه ی خرم آباد استفاده شده است. مدل L-THIA، مدلی برای ارزیابی آثار بلندمدت حاصل از تغییر کاربری زمین بر منابع آبی است که با استفاده از داده های ساده و در دسترس نظیر داده های اقلیمی بلندمدت، نقشه ی کاربری اراضی و نقشه ی خاک قابل اجراست.

این مطالعه ، در دوره زمانی 10 ساله و در فاصله زمانی سال های 1383-1393 انجام شد. تصاویر لندست از سایت سازمان زمین شناسی ایالت متحده دانلود گردید و تصحیحات مختلف بر روی آن ها انجام گردید. نقشه های کاربری زمین با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست 7 سنجنده  ETM و تصاویر لندست 8 مربوط به سنجنده OLI به ترتیب مربوط به سال های 1383 و 1393 تهیه و مورداستفاده قرار گرفت. داده های بارش از سازمان آب منطقه ی تهیه می گردد. پس از مرتب کردن برای تجزیه وتحلیل آتی آماده می شوند با تلفیق نقشه کاربری اراضی و نقشه ی بافت خاک در نرم افزار جی آی اس، گروه هیدرولوژیکی خاک تولید می گردد. و درنهایت نقشه های آماده شده به مدل L-THIA داده می شود و تاثیر تغییر کاربری بر رواناب سطحی بررسی می گردد.

 یافته ها:

نتایج مدل سازی با استفاده ازL-THIA ، افزایش رواناب سالانه در طی ده سال را نشان می دهد طبق نتایج مدل، میانگین میزان عمق رواناب منطقه، از سال 1383 تا 1393 از مقدار 12/16 به مقدار  32/18 رسیده است. نتایج حاصل از اجرای مدل افزایش حجم و عمق رواناب سطحی در فاصله ی زمانی موردنظر را نشان داد که این امر سبب ضرورت کنترل بر تغییرات کاربری زمین در منطقه شده است. تغییرات کاربری عمدتا در جهت افزایش مناطق مسکونی و کاهش سطح زمین های جنگلی و مرتعی است.

بحث و نتیجه گیری:

 همان طور که از نتایج این تحقیق برمی آید مدلL-THIA ، قابلیت مناسبی در بیان نحوه ی اثر تغییر کاربری بر مقادیر حجم و عمق رواناب دارد. همچنین با استفاده از نتایج مطالعه، می توان برنامه های کنترلی برای تغییرات کاربری زمین جهت جلوگیری از افزایش رواناب در منطقه تهیه نمود.