راهنمای مداخله تخصصی مددکاری اجتماعی در فرایند بازگشت به جامعه محکومین با سابقه خشونت

 بازگشت افراد به جامعه بعد از پایان دوران زندانی به عنوان یک مرحله حساس و مهم در سرنوشت آن ها همواره می بایست مورد توجه دول تها و نهادهای غیردولتی باشد. زمانی انتقال صحیح افراد از زندان به جامعه صورت م یگیرد که برنامه های توانبخشی و ادغام مجدد اجتماعی مبتنی بر نیازهای واقعی آنان تدوین و اجرا شود. خروجی این نوع انتقال، افزایش کیفیت زندگی و کاهش تکرار جرم را در پی دارد. یکی از حرفه هایی که می تواند در این راستا به سیستم قضایی کمک کند، حرفه مددکاری اجتماعی است. تعداد زیادی از فارغ التحصیلان این حرفه، خدمات مددکاری اجتماعی را به افراد زندانی و خانواده های آنان ارایه می دهند. پس لازم است با مراجعه به دانش پایه و تجربه جهانی و با استناد به منابع موجود و در دسترس، گستره راهکارهای اثربخش عملیاتی، البته متناسب با ویژگی های زمین های کشور شناسایی شده و در چارچوب مشخصی تنظیم شود. این مطالعه با هدف تدوین راهنمای مداخله تخصصی مددکاری اجتماعی به منظور بازگشت به جامعه در افراد محکوم به جرم خشونت علیه اشخاص انجام شد.

در این پژوهش برای دست یافتن به راهنمای تخصصی از روش کیفی استفاده شد. در شروع کار مخزن اولیه از موانع و تسهیل کننده های بازگشت موفق به جامعه در افراد محکوم به خشونت علیه اشخاص با تحلیل تماتیک تهیه شد و سپس بر مبنای دستورالعمل ها و پروتکل های مرتبط، با در نظر گرفتن فرایند مددکاری اجتماعی پیش نویس اولیه تدوین شد. در ادامه طی جلسه متمرکز گروهی با حضور اساتید و افراد صاح بنظر محتوای پی شنویس راهنما موردبازنگری و توسعه قرار گرفت و به منظور قابلیت به کارگیری و ارزیابی راهنما از روش نقد راهنما استفاده شد. راهنما با میانگین کلی 7/85 درصد (هدف 82/9 درصد، مشارکت ذی نفعان 88/1 درصد، مراحل تدوین 85/6 درصد، وضوح 83 درصد، قابلیت دسترسی 84/9 درصد و استقلال در نگارش 89/8 درصد)، مورد تایید افراد صاح بنظر این حیطه به خصوص افراد شاغل در مرکز مراقبت بعد از خروج قرار گرفت.

 فرایند کار و راهنمای عمل مددکاران اجتماعی در ادغام مجدد افراد محکوم به خشونت علیه اشخاص با محوریت ابعاد پن جگان های (نگرانی های درهم تنیده، سپرهای محافظتی، امنیت رفاهی اقتصادی، حمایت اجتماعی و دس تیابی به استقلال نسبی)، به عنوان ابعاد اصلی بازگشت موفق به جامعه بعد از ترخیص از زندان تهیه شد. مداخلات تخصصی مددکاری اجتماعی بعد از تایید افراد صاح بنظر در چهار مرحله اصلی 1) آمادگی برای برنامه موردی، 2) توسعه برنامه موردی، 3) مداخله و عمل و 4) پایش و بازنگری مداخله ارایه شد. نتایج حاصل از ارزیابی به روش Agree به منظور قابلیت به کارگیری راهنما در عمل نشان داد پروتکل در تمامی ابعاد نمره قابل قبول را کسب کرده است و اکثر پاسخگویان استفاده از پروتکل را توصیه می کنند. درنهایت استفاده کنندگان این راهنما، مددکاران اجتماعی و سایر حرف ه های یاورانه مرتبط شاغل در زمینه سازمان زندا نها و اقدامات تربیتی و تامینی به ویژه مرکز مراقبت بعد از خروج هستند.

 سرمایه گذاری در برنامه های توانبخشی زندانیان یکی از بهترین و مقرون به صرفه ترین روش های جلوگیری از جرم مجدد آن هاست که نه تنها برای افراد مربوطه دارای مزایای قابل توجهی است، بلکه به طور گسترد هتر به ارتقای امنیت عمومی منجر می شود. زمانی این موضوع اهمیت می یابد که برنامه های ادغام مجدد اجتماعی و توانبخشی مبتنی بر رویکرد و دیدگاه های علمی تدوین شود. در مطالعات آینده بررسی نتایج و اثربخشی یافته های این مطالعه، با پشتوانه علمی و در نظر گرفتن شرایط بومی در شناسایی مولف ه ها و عوامل موثر بازگشت به جامعه محکومین آزادشده از زندان، می تواند موثر باشد. با این وجود عواملی مانند مهارت و توانمندی های مددکار اجتماعی در اجرای مداخلات تخصصی و برقراری ارتباطات حرف های و بین سازمانی، قوانین و برنامه های حمایتی، انگیزه و شوق فرد دارای سابقه زندان برای تغییر، همگی می توانند در میزان موفقیت این راهنما در راستای اهداف تعیین شده کمک نمایند.