مقایسه حساسیت به تنبیه، حساسیت به پاداش و ادراک خطر در رانندگان متخلف و غیر متخلف

تخلفات و سوانح رانندگی در اکثر جوامع به عنوان یک مشکل جدی مدیریت اجتماعی و عمومی مطرح است. علیرغم انجام پژوهش های زیادی در مورد سبب شناسی و عوامل انسانی مرتبط با تخلفات و حوادث رانندگی، نقش عوامل روانشناختی به ویژه عوامل شخصیتی و شناختی، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر با هدف مقایسه حساسیت به تنبیه، حساسیت به پاداش و ادراک خطر رانندگی در دو گروه رانندگان متخلف و غیر متخلف انجام شد.

در این مطالعه مقطعی نمونه آماری 80 شرکت کننده از رانندگان شهر بجنورد (42 نفر در گروه متخلف و 38 نفر در گروه غیر متخلف)، به صورت هدفمند و با روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب شدند. داده های پژوهش با استفاده از پرسشنامه های حساسیت به تنبیه و حساسیت به پاداش- تجدید نظر شده و تصریح شده (SPSRQ-RC) و پرسشنامه ادراک خطر رانندگی جمع آوری شد. داده ها با استفاده از تحلیل کواریانس چندمتغیری تجزیه و تحلیل شدند.

نتایج نشان داد بین دو گروه رانندگان متخلف و غیر متخلف در حساسیت به تنبیه تفاوت آماری معنی داری وجود داشت و گروه متخلف از حساسیت به تنبیه کمتری نسبت به گروه غیر متخلف برخوردار بود (0/05>p). در متغیر حساسیت به پاداش تفاوت آماری معنی داری بین دو گروه وجود نداشت (0/05<p). همچنین، بین دو گروه در ادراک خطر تفاوت آماری معنی داری وجود داشت و میزان ادراک خطر رانندگی در رانندگان متخلف کمتر از رانندگان غیر متخلف بود (0/05>p).

حساسیت به تنبیه پایین و ادراک خطر پایین در تخلفات رانندگی نقش دارند. بر این اساس، می توان در برنامه های آموزشی و مداخلات مورد نظر از راهبردهای متمرکز بر تنبیه برای کاهش تخلفات و رفتارهای قانون گریز رانندگی بهره جست. همچنین، میزان خطر ادراک شده می تواند به عنوان یک فاکتور مهم در غربالگری و تایید متقاضیان اخذ گواهی نامه رانندگی در نظر گرفته شود.