آنالیز فضایی سکونتگاه های روستایی سرزمین ایران

آنالیز الگوی چینش سکونتگاه های پهنه سرزمینی ایران، در ایجاد و توسعه کانون های مدنی موثر است و می تواند در تهیه سند آمایش بنیادین کاربرد گسترده ای داشته باشد. این پژوهش در قلمرو دانش آمایش و با هدف ادراک سرزمینی ، به بررسی و آنالیز فضایی سکونتگاه های روستایی، با روش کمی - تحلیلی و مدل سازی، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) پرداخته است. ریخت شناسی فضای سکونتگاه های روستایی ایران با نگاه به عوامل محیطی چون؛ ارتفاع، شیب، جهت شیب، سطوح محدب و مقعر، دمای سطح زمین، بارش، رطوبت نسبی مورد توجه قرار گرفت و با بررسی و تلفیق این عوامل، مدل داده-های رستری و مفاهیم جدیدی ابداع و تبیین شد. پس از آستانه گذاری و کدگذاری مدل داده های رستری، سیستم های شکل زای پهنه سرزمینی ایران استخراج و سپس الگوی چینش فضایی سکونتگاه های روستایی و توان مدنیت زای محیطی در هر یک از سیستم ها و زیر سیستم های شکل زا تحلیل و بررسی شد. همچنین توان مدنیت زایی محیطی با مولفه های مورفولوژیکی شامل ارتفاع، شیب و جهت شیب محاسبه و تحلیل شده است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که الگو ی چینش فضایی سکونتگاه های روستایی، در تعامل با سیستم های شکل زا و مولفه های مورفولوژیکی - اقلیمی بوده است و همچنین آنالیز فضای سکونتگاهی می تواند نقشی مهم و تاثیرگذار در تحقق اهداف راهبردی نظام سکونتی ایران، در چهارچوب اصول آمایش بنیادین داشته باشد.