نوآوری های مردمی و شاخص های آن در ایران

نوآوری های مردمی راه حل هایی غیررسمی، بومی و محلی هستند که توسط مردم عادی که هیچ تجربه ای در بخش های رسمی و سازماندهی شده ندارند، برای حل مسایل ارایه می شوند. هدف پژوهش حاضر شناسایی  نوآوری های مردمی در جمهوری اسلامی ایران و تدوین شاخص های مربوط به آن بود. روش پژوهش، آمیخته از نوع تبیینی بود؛ بنابراین پژوهش در دو بخش کیفی و کمی انجام شد. ابتدا با بررسی ادبیات پژوهش در این حوزه، شاخص های موجود برای نوآوری های مردمی استخراج شد و با استفاده از تکنیک دلفی مورد تایید متخصصان قرار گرفت؛ سپس بر اساس این شاخص ها، پرسشنامه طراحی شد. روایی پرسشنامه با استفاده از نظر متخصصان و بررسی شاخص CVI مورد تایید قرار گرفت و برای مسیولان حوزه های مرتبط با نوآوری مردمی در استان های مختلف ارسال شد. از مجموع 213 پرسشنامه دریافتی، تعداد 116 مورد بر اساس شاخص های استخراج شده به عنوان نوآوری های مردمی مشخص شدند و مورد تحلیل کمی قرار گرفتند. یافته ها در بخش کمی نشان داد که در این پژوهش، میانگین سن نوآوران مردمی مورد بررسی، 36 سال بود، 15 درصد از نوآوران زن و 85 درصد مرد بودند. بیشترین تعداد مشارکت کنندگان در این پژوهش مربوط به استان های خراسان جنوبی و استان فارس بودند. افراد دارای مدرک کارشناسی، بیشترین فراوانی را داشتند. حوزه های نوآوری های مردمی این پژوهش، بیشتر در زمینه فنی (37 درصد)، کشاورزی و دامپروری (21 درصد)  و محیط زیست و هنر (هرکدام 12 درصد) بوده است. در مرحله کیفی، تعداد 21 نفر از نوآوران مردمی، مورد مصاحبه قرار گرفتند. سپس به منظور تحلیل کیفی مصاحبه ها و پرسشنامه ها از روش کلایزی استفاده شد و یافته ها نشان داد که نوآوری مردمی در ایران در هفت مضمون اصلی شامل حل مسیله، حفاظت از محیط زیست، اقتصادی بودن، کاربردی بودن، عدم وابستگی به دولت، در دسترس بودن و استفاده از فناوری تعریف می شود و این مضامین شامل زیرمضامینی هستند که به عنوان شاخص های نوآوری مردمی در ایران معرفی شدند. همچنین یافته های این بخش، نمونه های بخش کمی را مورد تایید قرار داد.