بررسی سبکی و محتوایی شهریارنامه، سروده مختاری (دوره صفوی)

یکی از منظومه‌های پهلوانی که به تقلید از شاهنامه فردوسی سروده شده است، شهریارنامه است. سراینده این منظومه شاعری گمنام به نام مختاری است که به احتمال بسیار در دوره صفویه میزیسته است. این منظومه درمورد دلاوریهای شهریار پسر برزو در سرزمینهای هند، ایران و مازندران است. هدف این پژوهش تحلیل ویژگیهای سبکی این مثنوی است.

این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی است. برای این منظور منابع مرتبط با موضوع شناسایی، مورد مطالعه و یاداشت‌برداری قرار گرفته اند.

مثنوی شهریارنامه دارای ابیاتی سست و سرشار از ایرادهای لفظی و معنوی است. این مثنوی در 12069 و در بحر متقارب سروده شده است. از آنجایی که این منظومه مربوط به عصر صفوی است، بسیاری از ویژگیهای عصر صفوی نظیر استفاده فراوان از ارسال المثل، تمثیل، و همچنین بهره‌گیری از زبان عامیانه، واژه‌ها و ترکیبات مرسوم دوره صفوی در آن مشهود است. شاعر این منظومه را در نظیره‌گویی از شاهنامه فردوسی سروده است.

این منظومه سرشار از بنمایه و باورهای اساطیری است و همچنین دارای مضامینی چون دادگری، نیکی ورزیدن، پند واندرز، ستایش شراب، زن‌ستیزی، ویژگیهای عیاری و باورهای عامیانه است. جناس در حوزه بدیع لفظی، تشبیه در حوزه بیان، اغراق و مراعات نظیر در حوزه بدیع معنوی از برجسته‌ترین آرایه‌های ادبی بکاررفته در این منظومه هستند. از جمله ویژگیهای زبانی این منظومه، بهره‌گیری از واژه‌های نادر یا ساختگی است. بسیاری از ویژگیهای دستوری و زبانی سبک خراسانی به تقلید از شاهنامه فردوسی در این منظومه دیده میشود.