عنبر در ادبیات فارسی و عربی

حدود و ثغور برخی لغات و تعبیرات در متون پیشینیان، درعین کثرت استعمال و با وجود اهتمام لغت نویسان، چنان که باید تعیین و ضبط نشده است. ازجمله این لغات «عنبر» است که لغویان جز اطلاعات اندک درباب آن چیزی به دست نداده اند و خصایص و کاربردهای دیرین آن بر خواننده متون کهن مجهول است. معمولا، عنبر را به بوی خوش و برخی کاربردهای تزیینی و دارویی آن می شناسند، حال آنکه سیری کوتاه در متون نظم و نثر عربی و فارسی نشان می دهد که این ماده، بیش ازحد تصور، در زندگی پیشینیان کاربرد داشته و دستمایه مضمون سازی های متعدد شاعران و نویسندگان نیز شده است. در این نوشتار، متون ادبی، تفسیری، تاریخی، علمی و... در نظم و نثر عربی و فارسی از قرون آغازین اسلام تا عهد صفوی در حد لزوم بررسی شده و شواهد کاربرد این لغت جمع آوری و تحلیل شده است. نظریات مختلف درباب معادن عنبر و چگونگی ایجاد آنها، انواع عنبر و بهترین نوع آن، چگونگی استفاده از عنبر، کاربردهای مختلف عنبر، استفاده از عنبر در نام ها و نیز احکام فقهی عنبر ازجمله مباحث این نوشتار است.