آیا سالمندی جمعیت بر نابرابری درآمدی در ایران تاثیر گذار است؟

سالمندی جمعیت در سال های اخیر نگرانی هایی را در میان سیاست گذاران حوزه های مختلف ایجاد کرده است. این در حالی است که برخی از نظریه های اقتصادی، تحولات ساختار سنی و سالمندی جمعیت را یکی از مسایل مهم و اثرگذار بر نابرابری درآمد جوامع می دانند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اثر سالمندی جمعیت بر نابرابری درآمد ایران است.

این پژوهش در سال 1399 به روش کتابخانه ای و تحلیل ثانویه و با استفاده از داده های مرکز آمار ایران و داده های بانک جهانی (مربوط به ایران)، برای دوره زمانی 1397- 1349 انجام شد. ابتدا الگویی برای نابرابری درآمد ارایه و متغیرهای جمعیتی در آن لحاظ شد. سپس ضرایب آن با استفاده از الگوی خودتوضیح با وقفه های گسترده (ARDL) و با استفاده از نرم افزار Eviews 10 برآورد شد. همچنین به منظور بررسی سرعت تعدیل مدل کوتاه مدت به مدل بلندمدت، الگوی تصحیح خطا (Ecm) برآورد شد.

نتایج به دست آمده نشان داد افزایش جمعیت سالمند در بلندمدت منجر به افزایش نابرابری درآمد می شود، به طوری که یک درصد افزایش در شاخص سالمندی (نسبت جمعیت بالای 65 سال به جمعیت زیر 15 سال) در سطح معناداری 95 درصد منجر به 0/14 درصد افزایش در ضریب جینی می شود. همچنین در بلندمدت رشد متغیرهای آموزش، آزاد سازی تجاری و مجذور تولید ناخالص داخلی سرانه اثر منفی و معنادار و رشد متغیرهای تولید ناخالص داخلی سرانه و شاخص قیمت کالاها و خدمات مصرفی اثر مثبت و معنادار بر نابرابری درآمد دارند. ضریب تصحیح خطا نیز 44/8 درصد به دست آمد.

 بر اساس نتایج به دست آمده سالمندی جمعیت که حاصل برآیند کاهش نرخ رشد زاد و ولد و افزایش احتمال بقا است، افزایش نابرابری درآمد را در پی خواهد داشت؛ بنابراین سیاست گذاران بایستی در کنار برنامه ریزی برای کاهش اثرات سوء سالمندی با سرمایه گذاری در آموزش و گسترش روابط تجاری با سایر کشورها و همچنین تثبیت شرایط اقتصادی و کنترل تورم موجبات کاهش نابرابری درآمد را فراهم آورند.