تاثیر تحولات مفهومی و ساختاری در ارزیابی روایات سبب نزول

آگاهی از تحولات مفهومی و ساختاری علوم مختلف و بررسی چارچوب و انگاره‎های آن در بستر تاریخی خود، ابزاری کارآمد برای ارزیابی داده‎ها و روش‎های آن حوزه علمی است. در زمینه روایات سبب نزول، مطالعات فراوانی انجام شده است؛ اما تا کنون نقش تحولات مفهومی و ساختاری بحث اسباب نزول در دوره‎های مختلف تاریخی به عنوان یکی از ابزارهای مهم در تبیین رویکردهای مختلف در ارزیابی روایات سبب نزول، مورد توجه نبوده است. این مقاله با روشی توصیفی تحلیلی به دنبال بررسی و نقد این تحولات و تاثیر آن بر ارزیابی این روایات است. به همین منظور تحولات مفهومی و ساختاری اسباب نزول در دوره‎های مختلف از حیات پیامبر (ص)، صحابه و تابعان تا ثبت و ضبط روایات و تدوین چارچوب‎های نظری با رویکردی نو بررسی شده است. در ادامه، تحولات انگاره سبب نزول و ارتباط آن با اصطلاحاتی چون شان نزول، فضای نزول و جو نزول، در کنار بحث از جواز یا عدم جواز بازسازی اسباب نزول، به عنوان مکملی برای تبیین تاثیر نگاه تاریخی بر فهم گونه‎های مواجهه و ارزیابی روایات سبب نزول، ارایه شده است. از نتایج این مقاله تعیین تاثیر هر یک از مباحث پیش‎گفته بر فرایند ارزیابی روایات سبب نزول و تشخیص جعل و تحریف در این زمینه است.