تاریخمندی متن از منظر معتزله و نومعتزله

در این پژوهش آرای معتزله متقدم و نومعتزله را در باب تاریخمندی متن، قرآن و آموزه های دین بررسی می کنیم تا به اشتراکات و افتراق های این دو جریان فکری پی ببریم. نومعتزلی ها معتقدند متن یا قرآن محصولی فرهنگی و تاریخمند، و متاثر از فرهنگ عصر نزول است، و حاوی پیامی برای عموم مردم در دیگر اعصار نیست. آنها رابطه میان قرآن و فرهنگ زمانه، مکی و مدنی بودن آیات، اسباب نزول در آیات، وجود آیات ناسخ و منسوخ، تاریخمندی برخی از آموزه های قرآن در حوزه فقه و شریعت را دلیل مدعایشان می دانند. در مقابل، معتزله به دلیل اعتقاد به ناتوانی عقل در دست یابی به تکالیف سمعی، با رد تاریخمندی قرآن، بیان احکام را فلسفه ضرورت وحی می دانند، و رویکرد اصلی شان قبول آیات و احکام به بیان قرآن و سنت است.