تحلیل روش استدلال دیوان بین المللی دادگستری در پذیرش ایراد مقدماتی دوم آمریکا در قضیه «برخی از اموال ایران»

دیوان بین المللی دادگستری در قضیه برخی از اموال ایران (ایران علیه آمریکا)، با پنج ایراد مقدماتی از سوی خوانده مواجه شد. ایراد دوم صلاحیتی آمریکا متمرکز بر رد صلاحیت دیوان در مورد آن دسته از ادعاهای ایران بود که بر پایه ی استناد به نقض قاعده ی مصونیت دولت ها به عنوان یکی از قواعد حقوق بین الملل عرفی استوار شده بود. ایران با تکیه بر تصریح ماده (2)4 عهدنامه مودت به رعایت «حقوق بین الملل» و همچنین حقوق ماهوی مذکور در مواد (1)10 و (4)11، صلاحیت دیوان را بر اساس قاعده مصونیت دولت ها مسلم می دانست. در مقابل دیوان با اتکا به تفسیر مواد مذکور در قالب موضوع و هدف عهدنامه و همچنین استدلالات خود در آرای «مصونیت ها و تعقیبات کیفری» و «سکوهای نفتی»، رای به عدم صلاحیت خود برای رسیدگی به ادعاهای مرتبط با قاعده ی مصونیت دولت ها می دهد. تحلیل استدلال دیوان و مداقه در آن که بر پایه ی تمثیل منطقی (قیاس حقوقی) شکل گرفته است و سنجش آن با آرای قضات مخالف نشان می دهد که برخلاف نظر دیوان، می توان به یک رابطه ی منطقی میان موضوع و هدف عهدنامه با مواد استنادی ایران دست یافت و بر این اساس ایراد دوم صلاحیتی آمریکا را وارد ندانست.