دو تصویر ذهنی از یک مفهوم: نگاهی شناختی-تطبیقی به روایت های زنانه و مردانه فارغ التحصیلان مقطع دکترای علوم انسانی از مفهوم دانشگاه

در واقعیت های ذهنی ما، ناهماهنگی پدیده ای نسبتا شایع است و به گفته روان شناسان شناختی و اجتماعی، این ناهماهنگی شناختی گاه مولد افسردگی و مشکلات روحی در افراد می شود. اما افراد درگیر غالبا به فراخور توانایی های خود درصدد اتخاذ راهبردهایی برای فایق آمدن بر این ناهماهنگی ها برمی آیند. در پژوهشی مقدماتی با تمرکز بر تصویر دانشگاه در اذهان زنان و مردان فارغ التحصیل دکترای علوم انسانی دریافتیم که شناخت و تصویر ذهنی آنها از مفهوم دانشگاه قبل از ورود به مقطع دکترا و بعد از فارغ التحصیلی دچار نوعی ناهماهنگی است. بدین ترتیب، پژوهش حاضر با این پرسش انجام شد که تغییر تصویر ذهنی از مفهوم دانشگاه چگونه رخ می دهد و از همه مهمتر زنان و مردان برای رفع یا کاهش این ناهماهنگی شناختی از چه راهبردهایی استفاده می کنند. روایت های مردانه و زنانه از طریق مصاحبه های عمیق و نیمه ساخت یافته با بیست نفر از فارغ التحصیلان رشته های علوم انسانی جمع آوری شده اند. برای پاسخ به پرسش اول، با استفاده از نظریه طرحواره های فرهنگی و تحلیل روایت های به دست آمده، چگونگی تغییر مفهوم دانشگاه در ذهن زنان و مردان با کمک سه طرحواره رویدادی، نقشی و تصوری نشان داده شد. همچنین راهبردهایی که این گروه از زنان و مردان عمدتا برای کاهش یا رفع ناهماهنگی های شناختی در مورد مفهوم دانشگاه به کار می گیرند، در چهار دسته تقسیم بندی شد. بر اساس یافته های پژوهش، راهبردهای زنان و مردان برای رفع و کاهش ناهماهنگی شناختی به شکل معناداری با هم متفاوت هستند.