ارزیابی فیتوشیمیایی جمعیت های مختلف گونه Tanacetum pinnatum در رویشگاه های طبیعی با استفاده از روش های چند متغیره

گیاهTanacetum pinnatum Boiss.  چند‏ساله و بومی ایران از خانواده ستاره‏آسا (Asteraceae) می باشد. این گیاه به عنوان ضد آلرژی و ضد التهاب و برای درمان برخی از مشکلات گوارشی استفاده می شود. همچنین اسانس این گیاه دارای ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضد باکتری می باشد. در این تحقیق ابتدا اندام هوایی گیاه در مرحله گلدهی کامل به طور تصادفی از چهار استان تهران، البرز، همدان و کرمانشاه از اواسط خرداد تا اواسط مرداد ماه سال 1395 جمع‏آوری شدند. پس از خشک شدن، عمل اسانس‏گیری با استفاده از روش تقطیر با آب به کمک دستگاه کلونجر انجام شد. در نهایت پس ازآب‏گیری از اسانس با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی تجزیه شیمیایی انجام شد. اثر جمعیت بر میزان اسانس برگ و گل (P<0.01) معنی دار بود که به نظر می رسد به دلیل فاکتورهای جغرافیایی و نوع اقلیم بوده است. تعداد 50 ترکیب با توجه به نتایج GC/MS در اسانس گل و برگ جمعیت ها شناسایی شد که 13 ترکیب دارای بیشترین فراوانی در بین جمعیت ها و بیشترین درصد در اسانس برگ و گل بودند. گروه بندی جمعیت ها بر اساس ارزیابی فیتوشیمایی آنها با پراکنش جغرافیایی آنها مطابقت نداشت. اما در هر حال مناطقی که جمعیت ها دارای میزان ژرانیل استات[1]، بتا اودسمول[2] و کوبنول بالاتری در گل و برگ بودند، از متوسط بارندگی سالیانه و ارتفاع بیشتر، متوسط ساعت آفتابی و درجه حرارت سالیانه کمتری برخوردار بودند (جمعیت 1 و 4). در حالی که در مناطقی که جمعیت ها دارای میزان بالاتری آلفا کادینن[3] در گل بودند، دارای بیشترین متوسط رطوبت نسبی، کمترین میزان بارندگی و درجه حرارت سالیانه بودند. جمعیت 1 دارای بیشترین میزان بتا اودسمول گل و جزو جمعیت هایی بود که بین میزان اسانس گل و برگ و اجزای اسانس همبستگی مثبت نشان داد. در نتیجه بهترین جمعیت در رویشگاه طبیعی جمعیت 1 بود.