سوءاستفاده از حق اقامه دعوا در نظام حقوقی ایران و انگلستان

زمینه و هدف:

 حق دادخواهی به عنوان یک اصل مسلم پذیرفته شده در منابع حقوقی و در زمره حقوق بشر است. از منظر حق دادخواهی، تمامی شهروندان در راستای طرح دعوا در دادگاه ها آزاد می باشند. مع هذا، زمانی این مسئله با چالش مواجه می شود که شاهد طرح دعوای ایذایی باشیم. این نوع طرح دعوا موجب بروز مشکلاتی برای خوانده و تحمیل خسارت بر وی می شود. بر این اساس، قانون گذار تلاش نموده تا در راستای پیشگیری از طرح دعوای ایذایی و آثار و تبعات سوء آن، ضمانت اجراهایی مقرر بدارد. بررسی مسئله سوءاستفاده از حق اقامه دعوا در حقوق ایران و انگلستان و راهکارهای مقابله با آن موضوع پژوهش حاضر را تشکیل داده است.

این تحقیق از نوع نظری بوده و روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی می‏ باشد. جمع ‏آوری اطلاعات نیز به صورت کتابخانه‏ ای و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.

سوءاستفاده از حق اقامه دعوا از مصادیق سوءاستفاده از حقوق دادرسی می باشد و جلوه ای خاص از مفهوم کلی سوءاستفاده از حق به شمار می رود. شخصی که بدون وجود سبب موجه علیه دیگری طرح دعوا نموده یا از ابزار اقامه دعوا برای اذیت و آزار طرف مقابل یا مقاصد سوء دیگر استفاده نماید، بایستی مسیول جبران خسارات ناشی از عمل سوء خود باشد.

ملاحظات اخلاقی: 

در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت داری رعایت شده است.

علی رغم اینکه عموم شهروندان از حق توسل به محاکم و اقامه دعوا برای احقاق حق خویش برخوردار می باشند لیکن چنانچه از این حق سوءاستفاده شده باشد و شخص دعوایی بدون سبب موجه علیه دیگری اقامه نموده یا با مقاصد سوء از قبیل ایذاء طرف، تاخیر در انجام تعهد، غرض ورزی و امثال اینها طرح دعوا نموده باشد، ضمن اینکه ممکن است با ایراد تامین دعوای واهی مواجه گردد، مسیولیت مدنی به جبران خسارات ناشی از خطای خویش نیز خواهد داشت. تقویت و توسعه ضمانت اجراهای قانونی برای مقابله با سوءاستفاده از حق در قلمرو دادرسی می تواند اثر بازدارنده در اقامه دعاوی ایذایی داشته باشد و به بهبود عملکرد دادگستری منتهی گردد.