صفات معماری خوب، با تامل در معنای ساختن

ساختن، از پرکاربردترین واژه ها و بنیادی ترین کنش ها در معماری و زندگی انسان است. این واژه در ادبیات فارسی، از غنا و زایندگی بالایی برخوردار است. تامل و تعمق در معنا و ریشه «ساختن»، می تواند ما را به منبعی اصیل و جوشان متصل نماید تا کثرت معانی در منظومه ای هم بسته، بتواند ضمن پوشش گستردگی حوزه های مرتبط با معماری، آنچه را ذات معماری در جستجوی آن است، به دست دهد و صفاتی برای تشخیص و ارزیابی معماری خوب (مطلوب) فراهم کند.سوال تحقیق: در راستای این هدف، دو پرسش اصلی پژوهش می توانند این گونه صورت بندی شوند: 1) چه نسبتی میان ساختن و معماری وجود دارد؟ 2) معناشناسی ساختن، چگونه می تواند صفات معماری خوب را نمایان کند؟

در این مقاله تلاش شده است با توجه به پیوند عمیق ساختن و معماری، و با تامل در معنای حقیقی ساختن، صفات یا معیارهایی برای معماری مطلوب و خوب، به دست آورده شود.روش تحقیق: این پژوهش از نظر رویکرد، کیفی است. روش تحقیق آن، توصیفی- تحلیلی بوده که مبتنی بر فقه اللغه (فیلولوژی) و استدلال منطقی است. در بخش نخست مقاله که توصیفی است، تلاش شده است با استفاده از لغت نامه های معتبر فارسی و فرهنگ های ریشه شناختی، معانی مختلف و سیر تحول تاریخی معنای ساختن روشن شود. در بخش دوم مقاله که تحلیلی و استدلالی است، سعی شده است با تامل در معانی و ریشه های واژه ساختن و تحلیل مفاهیم صریح و ضمنی وابسته به آن، صفات و مولفه هایی که با معماری خوب نسبت دارند، استنباط و استخراج شوند.

با توجه به معناشناسی درزمانی و هم زمانی ساختن، می توان آن را اجمالا «آماده کردن جهان از طریق تالیف، برای کمال انسان» تعریف کرد. ساختن، در دو ساحت (بیرونی و درونی) روی می دهد که ملازم یکدیگرند و یک دور استعلایی را تشکیل می دهند که هر یک، دیگری را تعالی می بخشد. معانی متعدد ساختن، وجوه و مصادیق امری واحدند و از این رو، ساختن، مشترک معنوی و امری یکپارچه و وحدت یافته است. ویژگی تالیفی ساختن، اساسی ترین وجه ساختن است که مفاهیمی مانند صلح و توافق، سازگاری و اکتفا را در پی دارد. این وجه مهم ساختن، به دلیل توجه مفرط به یک موضوع، در معماری دوره معاصر، به فراموشی سپرده شده است. از سوی دیگر، مقصود و هدف ساختن که زمینه سازی برای کمال آدمی است؛ در دوره معاصر مورد غفلت واقع شده است. از آنجا که معماری، یکی از عرصه های ساختن است، باید با آن، همتا شود و حدود و قیود ساختن، در آن نیز جاری باشد. تصور رایج امروزی از ساختن، منحصر به معانی ایجاد، تبدیل و تغییر، که هیچ یک به خودی خود، ارزش نیستند. در حالی که تامل در تمامیت معنایی ساختن، تصویری را بر ما می نمایاند که شامل صفات مختلف وجودی و ارزشی است که می توانند ساختن (به معنای رایج) را به درستی مقید کرده و از این طریق، آن را تعالی دهند.