راهکارهای تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران: مرور واقع گرایانه

نظام مراقبت های بهداشتی اولیه جامع ترین، عادلانه ترین و کارآمدترین روش ارتقای سلامت افراد و رفاه اجتماعی از طریق ارایه خدمات پیشگیری، درمانی و بازتوانی در محلی نزدیک به محیط زندگی مردم است. نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران با چالش هایی مواجه است که اثربخشی و کارایی آن را محدود کرده است. این پژوهش با هدف شناسایی راهکارهای تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران انجام شد.

برای انجام این پژوهش از روش مرور واقع گرایانه استفاده شد. مقالات منتشر شده در زمینه راهکارهای تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه در بازه زمانی 1978 تا پایان ژوین سال 2021 میلادی در 8 پایگاه اطلاعاتی و موتور جستجوگر Google scholar جستجو و جمع آوری شد. در نهایت، تعداد 29 مقاله شرایط ورود به این مطالعه را داشت که با روش تحلیل چارچوبی با استفاده از نرم افزار MAXQDA 10 تحلیل شدند.

تعداد 29 راهکار برای تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه شناسایی شد. نظام مراقبت های بهداشتی اولیه دارای اهداف متعالی و استراتژی های مناسب، مجهز به منابع لازم و کافی، سازماندهی شده در قالب تیم های چند تخصصی با وظایف مشخص برای کارکنان بهداشتی، که مراقبت های بهداشتی جامع، با کیفیت و قابل پرداخت را هماهنگ با سایر خدمات سلامت ارایه می دهند (برنامه مداخله)، در صورت تقویت عناصر حاکمیت و رهبری، تامین مالی، نیروی انسانی، تجهیزات و دارو، سیستم های اطلاعاتی و ارایه خدمات سلامت و تطبیق بهینه با محیط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فناوری پیرامون (زمینه)، موجب افزایش رضایت، تعهد، پاسخگویی و مسیولیت پذیری مدیران و کارکنان بهداشتی؛ اعتماد، مشارکت و رضایت بیماران و مردم (ساز و کار) و در نهایت، تامین، حفظ و ارتقای سلامتی مردم جامعه (نتیجه) خواهد شد.

نظام مراقبت های بهداشتی اولیه قوی و منسجم پیش نیاز تقویت نظام سلامت است. تقویت مدیریت و رهبری، بهبود ساختار سازمانی، بهبود سیستم اطلاعاتی، توانمندسازی نیروی انسانی و افزایش پوشش جمعیت می تواند منجر به تقویت برنامه مراقبت های بهداشتی اولیه شود. عوامل تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی موثر بر نظام سلامت باید در بازطراحی و تقویت نظام مراقبت های بهداشتی اولیه مورد توجه قرار گیرد.