چگونگی مواجهه متکلمان امامیه با بخش فیزیک هیئت قدیم در مسائل مربوط به عالم آخرت

علم هییت قدیم که به دلیل شهرت بطلمیوس، با نام هییت بطلمیوسی نیز از آن یاد می شود، از دو بخش هییت ریاضی و هییت فیزیک تشکیل شده است. طرح مباحثی مانند ازلی بودن افلاک، کروی بودن آسمان، امتناع خرق و التیام افلاک و بحث امتناع خلا در عالم افلاک، دربخش هییت فیزیک باعث شده بود تا آموزه های دینی همچون اصل وجود عالم دیگر، معاد جسمانی، مکان بهشت و جهنم و فرجام دنیا به چالش کشیده شود؛ بنابراین ضروری بود که مکاتب کلامی و متکلمان مسلمان دیدگاه خود درباره تطبیق یا عدم تطبیق دیدگاه این هییت با آموزه های اسلامی درباره مباحث عالم آخرت را اعلام کنند. پژوهش حاضر با تبارشناسی میان رشته ای و با رویکردی تاریخی به روابط دوعلم هییت قدیم و کلام اسلامی پرداخته و با روش توصیفی-تحلیلی، به تبیین چگونگی مواجهه متکلمان امامیه با هییت فیزیک قدیم در مسایل مربوط به عالم آخرت پرداخته و به این نتیجه رسیده است که متکلمان امامیه با توجه به رویکرد فلسفی یا غیر فلسفی خود، در برابر این چالش یکی از سه نوع مواجهه یعنی سکوت، قبول چالش و دفاع از عقاید دینی و استفاده از داده های هییت برای توجیه آموزه های کلامی را برگزیده اند.