تعیین زمان مناسب چرای دام از گیاهان مرتعی با استفاده از مدل دمایی روز - رشد

یکی از محوری ترین اصول مدیریت مرتع تعیین زمان مناسب چرای دام از گونه های گیاهی در مراتع است. این تعیین زمان نه تنها از آسیب رسانی به گیاه جلوگیری می کند بلکه در استفاده بهینه از تولید گیاه نیز موثر می باشد. عوامل متعددی بر روی تاریخ وقوع مراحل فنولوژیکی گیاهان موثر است. از میان عوامل موثر، رژیم حرارتی بیشترین تاثیر را روی مراحل مختلف نمو گیاهان و به تبع آن زمان بهره برداری از گیاه دارد. این تحقیق در مراتع قشلاقی استان گلستان در سال های 1394 و 1395 انجام شد و از مدل دمایی روز-رشد (Growth Degree Days) برای بررسی مراحل رشد سه گونه مهم مرتعی Artemisia sieberi، Halocnemum strobilaceum و Poa bulbosa  استفاده گردید. بر این اساس تعداد 10 پایه از هر گونه انتخاب و از شروع فصل رویش  مراحل مختلف زندگی گیاه بطور مرتب هر 15 روز یکبار بازدید گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از آمار اقلیمی(دما و بارندگی) تفسیر و برای هر مرحله، حرارت تجمعی لازم یا مجموع درجه روزهای رشد (GDD) محاسبه شد. نتایج نشان داد که در سه ایستگاه انتخابی اینچه برون، مراوه تپه و گنبدکاووس؛ آغاز و پایان مراحل فنولوژیکی گونه های گیاهی مرتع در این سال ها متفاوت بود و این مراحل تحت تاثیر شرایط اقلیمی به ویژه دما و بارندگی قرار داشت. طبق نتایج، شروع رشد رویشی گونه های A. sieberi و H. strobilaceium از اواخر هفته سوم تا هفته چهارم ماه اسفند و شروع رشد رویشی گونه P. bulbosa دهه اول ماه دی بود. علت متغیر بودن زمان شروع رشد رویشی، تفاوت میانگین دمای ماه ها در سال های مختلف بود. اما حرارتهای تجمعی مورد نیاز کلیه مراحل فنولوژی گونه ها در سال های مختلف تقریبا یکسان بود بر این اساس مجموع مراحل رویشی و زایشی(رشد فعال) گونه A. sieberi 274  تا 280 روز، گونه  H. strobilaceium 260 تا 273 روز  و گونه P. bulbosa  176 تا 193 روز متغیر است. نتایج حاصل از این مطالعه در تنظیم دوره های زمانی چرای دام از گونه های گیاهی در مناطق مختلف و تنظیم تقویم دامداری کاربردی است.