باززایی مستقیم تمشک فرنگی (Rubus idaeus) تحت تاثیر غلظت های مختلف ایندول بوتریک اسید و بنزیل آدنین

تمشک فرنگی (Rubus idaeus L.) از مهم ترین ریزمیوه ها در دنیا بوده که دارای رنگ و طعم مناسبی می باشد. امکان تولید مطلوب خارج از فصل آن در شرایط گلخانه ایی به ارزش تجاری آن افزوده است. یکی از روش های تکثیر در مقیاسی وسیع و یکنواخت تمشک فرنگی، کشت در شرایط درون شیشه ای است که در این روش نوع و غلظت تنظیم کننده های رشد برای تکمیل و تسریع رشد و نمو بسیار مهم می باشد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثر غلظت های مختلف بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید بر باززایی مستقیم حاصل از ریزنمونه جوانه جانبی تمشک فرنگی می باشد.

مواد و روش ها: 

برای انجام این آزمایش از بوته های تمشک فرنگی قرمز رقم سپتامبر استفاده گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار و هر تکرار با پنج ریزنمونه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام گرفت. ریزنمونه های یکنواخت جوانه جانبی بعد از ضدعفونی، در محیط کشت محتوی ترکیب های هورمونی شامل بنزیل آدنین در سه سطح 0، 4/0و 1 میلی گرم در لیتر و ایندول بوتیریک اسید در سه سطح 0، 1/0 و 5/0 میلی گرم در لیتر در شرایط محیطی کنترل شده قرار گرفتند و در نهایت صفاتی نظیر تعداد برگ، تعداد گره، تعداد ریشه، طول ریشه و هم چنین رنگیزه های فتوسنتزی مورد اندازه گیری قرار گرفت.

نتایج این پژوهش نشان داد که استفاده همزمان از غلظت های مختلف تنظیم کننده های رشد بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید در محیط کشت ریزنمونه های تمشک فرنگی موجب اثرگذاری مثبت بر تعدادی از صفات مورد بررسی شده است. استفاده از غلظت های بالای بنزیل آدنین صفاتی نظیر تعداد برگ، تعداد گره، تعداد میانگره، طول برگ و طول پهنک را افزایش داده است. هم چنین استفاده از هورمون بنزیل آدنین به همراه غلظت های بالای ایندول بوتیریک اسید موجب افزایش اندازه گیاهچه و قطر دمبرگ شده است. بررسی صفات طول و تعداد ریشه گیاهچه ها نشان داد که افزایش غلظت بنزیل آدنین موجب کاهش این صفات شده است اما استفاده از ایندول بوتیریک اسید در سطوح بالاتر تعداد و طول ریشه را افزایش داد. بررسی نتایج اثر بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید بر رنگیزه های فتوسنتزی حاکی از آن بود که افزایش این تنظیم کننده ها موجب افزایش کلروفیل a، کلروفیل b و کارتنویید در گیاهچه های رشد یافته شده است.

نتیجه گیری: 

به طور کلی استفاده از بنزیل آدنین به همراه ایندول بوتیریک اسید بسته به غلظت مورد استفاده، برای بهبود صفات رویشی گیاهچه های حاصل از ریزنمونه های جوانه جانبی تمشک فرنگی موثر می باشد، اما ایندول بوتیریک اسید به تنهایی و در غلظت های بالا فقط بر ریشه زایی اثرگذار بود. به طوریکه استفاده از ایندول بوتیریک اسید در سطوح بالاتر تعداد و طول ریشه را افزایش داد که حاکی از تقابل کارکردی این دو تنظیم کننده رشد بود. بررسی نتایج اثر بنزیل آدنین و ایندول بوتیریک اسید بر رنگیزه های فتوسنتزی این ابهام را که افزایش این تنظیم کننده ها چگونه موجب هم افزایی و بهبود اندازه گیاهچه شده است را حل نمود. بطوریکه مشاهده شد با افزایش غلظت این تنظیم کننده ها، رنگیزه های مهم فتوسنتزی همچون کلروفیل a، کلروفیل b و کارتنویید افزایش نشان دادند. نکته مهم اینکه تمشک فرنگی از بافت و اندام های حساس تری نسبت به تمشک سیاه برخوردار است و نسبت به غلظت های پایین تر این تنظیم کننده-های رشد واکنش نشان می دهد.