بررسی جایگاه دولت در نمایشنامه ی دشمن مردم اثر ایبسن، از دیدگاه لویی آلتوسر

از منظر لویی آلتوسر، فیلسوف ساختگرای فرانسوی، دولت یک مجموعه ی نادیدنی و یک کل متکثر ایدیولوژیک است که ساز و برگ های مختلف، اعم از خصوصی و عمومی برای القای ایدیولوژی خود را دارد و در این نوشتار، با بررسی جایگاه دولت در چنین مفهومی، تلاش خواهیم کرد تا خوانشی تازه از نمایشنامه ی دشمن مردم اثر هنریک ایبسن، نمایشنامه نویس نروژی، را عرضه کنیم. هرچند خوانش های سنتی این اثر، عموما بر این فرض پافشاری کرده اند که دکتر استوکمان (پزشک شهر) فردی است در برابر اجتماع خویش، فردی که حقانیت اجتماع را به چالش می کشد و می توان او را قهرمان روشنگری دانست؛ اما به کار گیری نظریه ی دولت ایدیولوژیک آلتوسر در خوانش ما از این نمایشنامه نشان خواهد داد که شخصیت های مقابل دکتر استوکمان نه مردم به مفهوم عرفی کلمه بلکه دولت در معنای آلتوسری آن است. این خوانش نشان می دهد که چگونه نهادهایی مانند نهادهای آموزشی، رسانه ها و حتی خانواده، به عنوان بازوهای ایدیولوژیک دولت، هر شخصیت را به سوژه های انضمامی خود بدل می کند. بدین ترتیب شخصیت های این اثر نه به عنوان قهرمانان روشنگری و حقیقت خواهی و همین طور ضدقهرمانان بلکه به عنوان افرادی گیر افتاده در ایدیولوژی دولت قابل تفسیر هستند.