نظام سازی دینی در جهان معاصر: درآمدی بر تبیین نظام مند بودن اخلاق قرآنی

درباره پیام های اخلاقی قرآن دو نظریه وجود دارد: نظریه موافقت و نظریه مخالفت با نظام مندی اخلاق قرآنی. نظریه نخست به امکان نظام مند بودن این مفاهیم و فواید آن در ترسیم رهنمودهای اخلاقی می اندیشد و آن را مجموعه ای از گزاره ها، قواعد، موضوعات و مفاهیمی می داند که دارای چنان چینش و مناسبات و ساختاری است که هم از جهت روابط مفهومی موضوعی، و هم از جهت مناسبات حکمی در راستای رسیدن به غایت خاصی عمل می کند و این نظام برخوردار از چنان سلسله های علت و معلولی است که دارای کارکرد هماهنگ بوده و در راستای رسیدن به غایت واحدی ایفای نقش می کند. اما نظریه دوم، به بی فایده بودن این کار، قایل است و آن را موجب محدود کردن ارزش های اخلاقی می داند و معتقد است غنی بودن اخلاق فراتر از یک نظام است. این نوشته درصدد اثبات نظریه نخست در قرآن با روش تحلیل و استناد است. لذا در آغاز تلقی از نظام مندی را تعریف و تبیین می کند؛ سپس به بیان فواید کشف نظام اخلاقی در برابر نظریه رقیب می پردازد؛ آن گاه از قایلان به نظریه و اینکه چگونه شد تا آنان به این نظریه روی آوردند، سخن می گوید و برای امکان کشف و بیان عناصر ضروری برای ایجاد نظام اخلاقی، شواهدی ذکر می کند؛